DSC00090 3

7.5. Zaburzania dysocjacyjne 493

W Europie w latach 70. wskaźnik rozpowszechnienia zaburzeń histerycznych byt oceniany na 0,011 —0,020%, a w Indiach na 0,6%. W średniowieczu histeria zbiorowa obejmował* około 2-8% mieszkańców niektórych miast.

Na podstawie badań prowadzonych w społecznościach plemiennych Ameryki, Afryki, Azji i Australii dokonano wielu opisów egzotycznych zaburzeń dysocjacyjnych Wśród mieszkańców Jawy występowały zaburzenia charakteryzujące się ecbolalią, echopraksją z silnym lękiem i zawężeniem świadomości, zwane latah, pojawiające się na widok węża lub tygrysa. Podobne objawy opisano w Japonii pod nazwą imu. Na Grenlandii opisano zaburzenie określane terminem pibloktoąi chory rozbiera się do naga. tarza się po śniegu, wydając głosy zwierząt, a następnie zapada w głęboki sen. Po przebudzeniu się nie stwierdza się u mego żadnych zaburzeń. Na Nowej Gwinei obserwowana jest u mężczyzn ostra reakcja o typie zespołu „dzikiego człowieka”, zwana tulu. Ma ona służyć zmniejszeniu napięcia emocjonalnego w sytuacji konfliktowej. W interpretacji tego typu egzotycznych zaburzeń zwraca się uwagę na silną potrzebę zależności i oczekiwanie pomocy od otoczenia. Jest to również sposób na uzyskanie znaczenia i aprobaty w małych grupach plemiennych, w których często zaburzenia psychiczne są postrzegane jako wpływ dudków i magii.

6. Etiologia i patogeneza

Zaburzenia dysocjacyjne mają charakter „psychogenny”, tzn istnieje ścisły związek między ich wystąpieniem a wydarzeniami urazowymi, nierozwiązalnymi i trudnymi problemami emocjonalnymi lub zaburzonymi związkami z innymi ludźmi.

Dość zgodnie przyjmuje się, że dysocjacja stanowi wyraz zaburzenia funkcji osobowości przejawiający się brakiem możliwości zsynteryzowania czynności psychicznych ze świadomością. Odszczepione pewne funkcje psychiczne, wyrwane spod kontroli osobowości stają się autonomiczne i samodzielnie sterują zachowaniem jednostki. Dezintegracja życia psychicznego i rozpad na poszczególne, samodzielne i niezależne od siebie istniejące elementy psychiki mogą prowadzić do nieoczekiwanych reakcji.

W zalozemu twórców klasyfikacji ICD-10 dysocjacja nie odnosi się do żadnej szczególnej teorii etiopatogenetycznej. Oznacza ona - zgodnie z definicją - utratę integracji obejmującej wspomnienia, poczucie tożsamości, wrażenia czuciowe i kontrolę ruchów ciała. W prawidłowych warunkach funkcje te są kontrolowane przez świadomość, w zaburzeniach dysocjacyjnych zaś dochodzi do ograniczenia lub zniesienia świadomej kontroli nad tymi funkcjami.

Przyczyną dezintegracji życia psychicznego jest przebycie szeroko rozumianego urazu psychicznego lub konfliktu wewnątrzpsychicznego, z którym przeżywający go człowiek nie może sobie poradzić. Jednym z możliwych sposobów rozwiązania tej przeżywanej urazowo sytuacji jest uruchomienie mechanizmów obronnych struktury ja. Strukturę ja przyjmuje się - zgodnie z teorią regulacyjną Reykowskiego - za główny ośrodek integracji i regulacji zachowań człowieka. Struktura ja stanowi źródło motywacji do podejmowania działań w celu ochrony, podtrzymywania i rozwoju własnej osoby. W sytuacji urazu psychicznego lub konfliktu powodującego powstanie lęku uruchomione zostają, w braku prawidłowych mechanizmów przystosowania się, mechanizmy obronne, których zadaniem jest dążenie do redukcji rozbieżności informacyjnej.