DSC01382

Poezja metafizyczna, której przedstawicielami byli Mikołaj Sęp Szarzyrtski i John Donnę (czytaj: dzon dan), łączyła problematykę humanistyczną (np. przekonanie o ważności życia człowieka, jego czynów) z teologią (m.in. przeświadczenie o roli Boga w świecie, o celu ludzkiego bytowania na ziemi). Częstym tematem wierszy poetów metafizycznych była zatem refleksja egzystencjalna, dotycząca sensu żyda w perspektywie nieuchronnej śmierci.

rozpatrują problematykę mnitas (marność raczy materialnych, nędzy człowieka) z perspektywy religijnej. Propagują idee heroicznego aktywizmu słabej istoty ludzkiej, gdyż są przeświadczeni o pomocy Boga oraz o istnieniu rzeczywistości nadprzyrodzonej.

Mikołaj Sęp Szarzyński Sonet V. O nietrwałej* miłości

C]
(	Gatunek	1
U J	SONET-patrcs.$S>
J

WPROWADZENIE DO LEKTURY Obraz człowieka zmagającego się z myślą o marności dóbr ziemskich i nieuchronnej śmierci odnajdujemy w sonetach Mikołaja Sępa Sarzyńskiego i Johna Donnea — angielskiego pizedstawidela poezji metafizycznej. Obaj poed

rzeczy świata tego

I nie miłować dęźko, i miłować L* fiędzna pociecha, gdy żądzą zwiedzione Myśli cukrują' nazbyt rzeczy one,

Które i mienić^{1 2}, i muszą się psowad

[5] Komu tak będzie dostatkiem smakować v_v9j Złoto, sceptr³, sława, rozkosz i stworzone \0r Piękne obliczę, by tym nasycone

1 mógł mieć serce, i trwóg się warować?⁴ pu l ■

Miłość jest własny bieg bycia naszego’,

|io] Ale z żywiołów utworzone ciało

To chwaląc, co zna początku równego².

Zawodzi duszę, której wszystko mało.

Gdy Ciebie, wiecznej i prawej piękności³, ■ Samej nie widzi, celu swej miłości.

w /

m

Polecenia DO liKSTU

Z sonetu Sępa Szarzyńskiego wypisz, a następnie wyjaśnij określenia dotyczące:

a)    kondycji człowieka,

b)    natury Boga, c) właściwości świata.

| Odszukaj w utworze określenia dotyczące dała i spraw materialnych człowieka. Co je łączy?

3. Uzupełnij wykres tak, by wskazać antynomie ukazane w wierszu.

^POJĘCIA KLUCZOWE

YAMITAS (łac - marność) - pojęcie oznaczające znikomość bezwartośćowość rzeczy i spraw ludzkich. W określeniu tym mieści się przemijainość nietrwaiość i nikła wartość świata doczesnego i jego spraw PARADOKS - patrz: s. 59.

DUALIZM - pogląd filozoficzny uznający że rzeczywistość składa się z dwu podstawowych elementów; według Platona (zob. część pierwsza podręcznika, lekcja 26.) i część jego chrześcijańskich interpretatorów podstawowe pierwiastki tworzące świat to idee (poznawalne przez rozumną duszę) i powstała z żywiołów (woda, powietrze, ogień, ziemia) materia tworząca dało, cielesność Dualizm był popularny w filozofii baroku, głosił go m.in. Kartezjusz (patrz: lekcja 29.).

do

do.

4.    Wyjaśnij, czym, zdaniem podmiotu mówiącego w sonecie, wyraża się dramatyzm i paradoksalność sytuacji człowieka w świecie.

5.    W jaki sposób człowiek może przezwyciężyć dramatyzm sytuacji?

6.    W odwołaniu do wiedzy o sonecie (s. 55) określ, jakich zmian dokonał polski poeta w stosunku do tradycji stworzonej przez Francesca Petrarkę.

lSanwnu9: mtloić jest dążeniem właściwym naszego istnienia.

aSm wrsu u: chwaląc rzeczy materialne; to, co jest im (Żywiołom) podobne ze wzglądu na pochodzenie. jStmwtnu    mowa o Bogu, określanym jako wieczne i prawdziwe piękno.

1

   Cukrować - czynić ponętnym.

2

   Mienić - zmieniać się.

3

j Steptr - berto, ogólnie: władza.

4

4Trarigwarować- być spokojnjdn, strzec się lęków.