DSC01404

210

- POL ECE NIA

ófy Timu

A %i.^oró\\naj opis topograficzny z akapitu »r. zc szczegółami mapy Królestw Danii i i wskaż dwa fragmenty, w których J pamiętnikarz mija się z prawdą.

2.    Mtyjaśnij. z czego może wynikać to, że pamiętnikarz koloryzuje.

3.    Wskaż użyde analogii w akapicie 1. i określ jej funkcję.

4.    Podaj przykłady elementów charakterystycznych dla gawędy w akapitach 2. i 3.

5.    Wyobraź sobie, że jesteś pamiętnikarzem stojącym na cyplu wrzynającym się w morze (akapit 2.). Opisz

6.    Na czym polega osobliwość opisu Paska?

7.    Wypisz epitety i porównania z akapitu 4.

KRÓLESTWO

Piw.

Jutlandzki ^no,,

** 'j' Kotwntw^n,

W DANII

KRÓLESTWO

SZWECJI

I ‘<vk

I 1 AKi ■ SCiK

'_x M O.R Z E

Stiew*,. '    _ I:' '

\(WL

0^

7^ >    <?,^v

PAŃSTWA RZĘSZY    ^ ^

IEJ BRAND^SSw.^/

NIEMIECKIEJ

-Ci

duńska kampania wojenna Stefana Czarnieckiego (1658—1669

^ KRÓLESTWO DANII w XVII w.

to, co dostrzegasz.

8.    W jaką rolę wciela się pamiętnikarz w akapicie 4.: żołnierza? poety? malarza? stratega? podróżnika? Uzasadnij swoje zdanie.

9.    Nazwij sposoby, jakich używa pamiętnikarz, by opisać dziwną rybę (akapity 3. i 4.); wyjaśnij, czemu służą te środki wyrazu.

10. Jaką rolę odgrywa styl makaroniczny w utworze Paska?

ti. Odwołując się do poznanych fragmentów Pamiętników, określ rolę humoru w tekście.

Praca domowa

1.    Na podstawie analizowanego fragmentu Pamiętników określ cechy języka Paska. Jak sądzisz, jakie było jego oddziaływanie na odbiorcę (czytelnika) współczesnego Paskowi? A jak czyta się Pamiętniki dziś?

2.    Z akapitu 4. wypisz w kolumnie wszystkie porównania. Na ich podstawie narysuj rybę, która tak zafrapowała Paska.

Tworzenie

WiAS N E G O TEKSTU

Opisz sposoby oswajania obcości kulturowej przez współczesnego młodego człowieka. Wskaż podobieństwa i różnice w stosunku do postawy ukazanej w Pamiętnikach Paska.

►►POJĘCIA KLUCZOWE

ANALOGIA (gr. - podobieństwo) - zgodność oparta na odpowiedniośd relacji, szczególne podobieństwo pewnych cech przedmiotów czy sytuacji skądinąd różnych. Rozumowanie oparte na analogii polega na wnioskowaniu przez podobieństwo, z proporcji czy z przykładu. Myślenie per analogiom, czyli za pomocą analogii, jest metodą poznania między innymi w logice, filozofii, teologii czy teorii kultury, gdzie służy zestawianiu rzeczy znanej z nieznaną (np. słynny polski podróżnik z końca XVI w., Mikołaj Radziwiłł zw. Sierotką, opisywał nieznane europejskiemu czytelnikowi banany jako owoce kształtem przypominające zakrzywione ogórki, a smakiem - pewien gatunek gruszek). STYL MAKARONICZNY - patrz: s. 205.

Ideologia okrążenia...

cja

Kontrreformacj w Polsce

Rzeczpospolita na początku XVII w. była europejskim imperium zamieszkanym przez wiele ludów i obejmującym ogromne terytorium, któremu nie zagrażał nikt poza hordami Tatarów z azjatyckich stepów. W połowie XVII w. Polską otaczali już potążni wrogowie, próbujący oderwać jej krańce dla siebie. Państwo polskie różniło od sąsiadów także wyznanie uznawane za państwowe - tylko granicząca z Polską od południowego zachodu Austria była państwem katolickim.

WPROWADZENIE DO LEKTURY Prezentowany niżej fragment pochodzi z rozdziału Triumf kontrreformacji, stanowiącego część książki Janusza Tazbira Reformacja -kontrreformacja - tolerancja (Wrocław 1996). W rozdziale tym autor omawia przyczyny nietolerancji religijnej w Rzeczypospolitej XVII w. oraz powody zwycięstwa kontrreformacji i zmarginalizowania protestantyzmu. Mówi także o przyczynach ukształtowania się w tamtej epoce wzorca Polaka-katolika.

Autor

JANUSZ TAZBIR (ur. 1927)

-    historyk, publicysta, popularyzator wiedzy historycznej, profesor

Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk; jeden z największych znawców kultury oraz ruchów reJigjjnych w Polsce XVI i XVII« Autor ponad 20 książek o tematyce historycznej, m.in> Państwo bez stosów. Szkice z dziejów tolerancji w Poisce w XVI i XVII wieku (1967), Kultura szlachecka w Polsce. Rozkwit

-    upadek - rekkty (1978), Okrucieństwo w nowożytnej Europie (1993).

Janusz Tazbir

Kontrreformacj a w Polsce¹

[ij W narastaniu już w pierwszej połowie XVII stulecia elementów nietolerancji, widocznych w polskiej kulturze oraz żydu wyznaniowym, poważną rolę odgrywały zarówno czynniki zewnętrzne, jak i zmiany zachodzące w sytuacji wewnętrznej. Zaczynając od tych pierwszych, należy przede wszystkim zwródć uwagę na występujące wówczas w różnych krajach Europy dążenie Kośdoła panującego do pozbyria się mniejszośd wyznaniowych lub przynajmniej ograniczenia ich swobód. [...]

[2] Taki rozwój stosunków wyznaniowych w Europie nie mógł pozostać niezauważony przez podróżującą po niej szlachtę. W licznych diariuszach podróży po Niderlandach czy Anglii zwracano iTytułfragmentu pochodzi od autorów podręcznika.