DSC02249

114 zbiór danych

przebiega też indywidualnie, gdy człowiek sam zbiera własne, przypadkowe i niesystematyczne obserwacje, nagromadzone w toku jego życia (K.M.C.).

ZBIÓR DANYCH - całość składająca się z określonych jednostek, np. zbiór danych ilościowych lub jakościowych, zawartych w materiałach badawczych (ankietach) (H.H.).

ZJAWISKO -1. kategoria fi lozoficzna; oznacza opisową stronę obiektu; zawiera w swej treści to, co jest zmienne, akcydentalne, „zewnętrzne”, określane w przedmiocie poznania; odpowiada na pytanie: jaki jest obiekt; wymaga odwołania się do takich pojęć jak: ruch, ilość, jakość, miara, czas, przestrzeń, rozwój; to, co zaszło, zachodzi, co wydarzyło się, przejawiło się, przejawia się, ukazało się, ukazuje się, fakt, zdarzenie; 2. w teorii nauki: wszelki przedmiot postrzegania zmysłowego (fakt empiryczny); coś niezwykłego, nadzwyczajnego, ktoś niezwykły, zadziwiający, wyjątkowy; fenomen; 3. w filozofii - wszechzwiązek zjawisk (związek ogólny, powszechny, związek między wszystkimi elementami rzeczywistości) (S.C.).

ZMIENNA - to właściwość, pod względem której elementy grupy lub zbioru różnią się między sobą; gdy elementami grupy są jednostki ludzkie, to różnią się między sobą płcią, wiekiem, kolorem oczu, inteligencją, ostrością słuchu, reakcjami na określony bodziec lub postawami wobec jakiejś idei; wszystkie te (i nie tylko) właściwości są zmiennymi; w przeciwieństwie termin „stała” to właściwości (lub własności), pod względem których elementy grupy nie różnią się między sobą (np. w badaniach grupy Polaków „stalą” jest kraj pochodzenia); istnieją różne klasyfikacje i kategorie ZMENNEJ,

ZMIENNA dwuwartościowa - płeć,

ZMENNA wielowartościowa- zawód,

ZMIENNA ciągła - może przyjmować dowolną wartość z określonego zakresu wartości; wartości te należą do pewnego ciągu, np. wzrost, ciężar, czas,

ZMIENNA nieciągła (tzw. dyskretna) przyjmuje tylko niektóre wartości, najczęściej w postaci liczb całkowitych i nie wystę-

pują wartości mieszczące się pomiędzy nimi, np.: rodzina może mieć 1,2,3 dzieci.

Klasyfikacje zmiennych:

a)    zmienna nominalna - właściwość elementów należących do takiej samej grupy,

zmienna porządkowa - właściwość określana przez operację, która pozwala na uszeregowanie elementów grupy, zmienna przedziałowa - właściwość określona przez operację, która pozwala na formułowanie, obok twierdzeń o równości lub różności i twierdzeń typu „większy, mniejszy niż” oraz twierdzeń o równości przedziałów, zmienna stosunkowa - właściwość określona przez operację, która pozwala na formułowanie twierdzeń o równości stosunków (a także wszystkich wyżej wymienionych twierdzeń),

b)    zmienna zależna to taka, którą badacz chce wyjaśnić i zmienna niezależna to hipotetycznie zakładana przyczyna zmian wartości zmiennej zależnej.

c)    zmienne ze względu na przyjmowane przez nie wartości, które można dokładnie zmierzyć lub nie poddające się ścisłemu pomiarowi podzielić można także na: „zmienne ilościowe” i „zmienne jakościowe”; zmienne ilościowe mogą przybierać postać zmiennych porządkowych, interwałowych lub ilorazowych; zmienne jakościowe mierzone są skalą nominalną i według S. Nowaka (1985) pozwalają ustalić relację równości bądź różnorodności dla badanej pary przedmiotów porządkowanych za ich pomocą; zmienne jakościowe natomiast nie pozwalają ustalić, że któryś przedmiot ma daną cechę w wyższym stopniu niż inny (A.B.).