gdy ktoś z dorosłych jest przy nich i je „pilnuje”. Pozostawione same sobie rozwlekają różne czynności codzienne, odrywają się od nich, zajmują się wieloma rzeczami jednocześnie i często wskutek tego „zapominają”, jaki jest cel ich działania. Są to sytuacje, które najbardziej irytują dorosłych i wydają się niezrozumiałe, budzą więc podejrzenia o złą wolę dziecka, nieposłuszeństwo, a nawet złośliwość. Wielokierunkowa aktywność dziecka nie jest jedyną przyczyną dezorganizacji czynności. Dzieci nadmiernie ruchliwe charakteryzują się gorszą koordynacją ruchów, mniejszą precyzją, obserwuje się u • nich nasilone występowanie współrubhów, tj. angażowanie grup mięśniowych nie biorących udziału w wykonywanym ruchu. U dzieci młodszych współruchy są zjawiskiem dość częstym i uważanym za objaw fizjologiczny. Występują głównie wtedy, gdy wykonywanemu ruchowi towarzyszy duże ogólne napięcie mięśniowe. Na przykład przy wiązaniu sznurowadeł, gdy dziecko jeszcze nie opanowało tej czynności, pojawiają się ruchy językiem. U dzieci nadmiernie ruchliwych współruchy bywają bardzo nasilone, występują przy wielu czynnościach i możemy je obserwować w obrębie odległych grup mięśniowych (np. dziecko porusza nogami wykonując ruchy manualne).
Ruchy dzieci nadmiernie aktywnych bywają szybkie i mało precyzyjne i dlatego przy wrażeniu, że działają sprawnie, bo szybko, rezultaty ich czynności bywają niezadowalające. Dzieci te nie umieją „porządnie” się ubrać, „starannie” sprzątnąć, książek i zabawek, „przyzwoicie” jeść itp, Dzieci te są często strofowane, karane, upominane „na zapas”. Tymczasem są to dzieci pełne dobrej woli, które same mają ogromne trudności w regulowaniu własnego zachowania, w eliminowaniu zbędnych bodźców, we właściwym organizowaniu złożonych czynności. Dzieciom tym należy pomóc poprzez wdrażanie ich od najwcześniejszego dzieciństwa do zorganizowanego i planowego działania. W wieku przedszkolnym i przez kilka dalszych lat konieczna jest regulacja zewnętrzna, polegająca ną czuwaniu" nad przebiegiem i rezultatem wykonywanych czynności, w tym również czynności samoobsługowych w okresie ich kształtowania się i doskonalenia. Pozostawienie wtedy dziecka nadruchliwego bez kontroli przyzwyczai je do niestarannego wykonywania zadań.
Widzimy więc,i że przy wnikliwej obserwacji czynności samoobsługowych i postępów dziecka w tym zakresie możemy wykryć symptomy opóźnień w rozwoju funkcji percepcyjno-moto-rycznych oraz specyficzne cechy temperamental-ne lub zaburzenia neurodynamiczne. Spostrzeżenia te musimy jednak zweryfikować obserwując dziecko w innych obszarach jego działalności.
6 — Różnice indywidualne...