DSC02350

-    eksperyment pedagogiczny,

-    studium indywidualnego przypadku,

-    metoda biograficzna (bliska metodzie studium indywidualnego przypadku).

Ponadto, ze względu na charakter planowanych celów badawczych, wspomina także o podziale metod na normatywne i wyjaśniające oraz przytacza odpowiednie zestawienie prezentujące ten podział²'¹⁷.

Interesujący podział metod badawczych prezentuje W. Gori-szowski. Twierdzi on, że w literaturze metodologicznej funkcjonuje wiele kryteriów podziału metod badawczych, spośród których najczęściej stosowane są:

-    kryterium ścisłości pomiaru,

-    kryterium charakteru zjawisk,

—    kryterium przedmiotu badań,

—    kryterium orientacji metodycznej,

—    kryterium przydatności dla danej dyscypliny naukowej,

-    kryterium naukowości²⁴⁸.

Stosując kryterium przydatności dla danej dyscypliny naukowej dzieli metody na specyficzne i niespecyficzne.

Do metod specyficznych zalicza: metodę obserwacji, metodę wywiadu spoleczno-pedagogicznego, metodę analizy wypracowań (essay - test), metody projekcyjne (m.in. ankietę sytuacyjno-proble-mową), metodę analizy wytworów prac, metodę analizy ustawodawstwa szkolnego, piśmiennictwa, metodę dokumentacji szkolnej oraz naturalnego eksperymentu pedagogicznego.

Do metod niespecyficznych dla pedagogiki będą należały wszystkie pozostałe, niewymienione tutaj metody.

Stosując kryterium naukowości wyróżnia metody naukowe (obserwacja, eksperyment pedagogiczny oraz testy) i pozanaukowe (analiza dokumentacji, sondaże, wywiady, i ankietę).

Według kryterium ścisłości pomiaru dzieli metody na psycho-metryczne (testy, kwestionariusze, inwentarze osobowości, skale ^{1 2}

ocen, metody matematyczno-statystyczne i analizy czynnikowej) oraz niepsychometryczne (obserwacja, wywiad środowiskowy, analiza wytworów działań, metoda fenomenologiczna, metoda histo-ryczno-porównawcza, analiza dokumentacji szkolnej, analiza materiałów archiwalnych, metoda monograficzna).

Stosując za kryterium podziału etap badań wymienia trzy grupy metod:

-    metody gromadzenia wiadomości:

-    oparte na tekście drukowanym (analiza literatury, analiza materiałów archiwalnych, analiza dokumentów),

-    oparte na tekście mówionym (wywiad, sondaże),

-    obserwacja,

-    metody analizy myślowej zbieranego materiału:

-    porównanie,

-    uogólnienie,

-    metody sprawdzania i uszczegóławiania wywiadów:

-    eksperyment,

-    weryfikacja praktyczna²⁴⁹.

Ponadto W. Goriszowski przytacza jeszcze zestaw metod wymienianych przez H. Rowida w latach 30. ubiegłego wieku. Są to metody:

-    empiryczna,

-    eksperymentalna,

-    fenomenologiczna,

-    funkcjonalna³.

Uważa on jeszcze, że wszystkie wymienione przez niego metody wymagają uzupełnienia metodami statystycznymi, a w szczególności:

-    statystyką zmienności,

-    statystyką korelacji,

-    techniką wykresów graficznych i tabel⁴.

1

²¹⁵ Prace promocyjne z pedagogiki. Red. W. Cięźlcowski. Olsztyn 2000, s. 122-124.

2

* W. Goriszowski: Podstawy metodologiczne..., op. cii., s. 67.

^:w Ibid., ł. 67-69.

3

Ibid., s. 68.

4

⁵⁵¹ Ibid., s. 68-69.