DSCF1091

PR/.Itł.OM

IMtZKlJ )M

!y oddźwięk . w Gfllicjf. Żydzi kresowi byli pod silnym urokiem kultury rosyjskiej j z Polaki) mieli nudo wspólnego, Wsirząsnjfjee wrażenie wywarły wypadki lwowskie w czasie walk polsko--ukraińskich. Oczywiście wielu Żydów zasymilowanych świadomie walczyło po stronie polskiej, ale Żydzi lwowscy jako całość w konflikcie tym postanowili zachować postawę neutralni), co w warunkach ówczesnych zdawało się im być jedynie rozsądni) drogi). Jednakże neutralni na polu walki muszi) ciężko płacić za swoją neutralność. W rezultacie Żydzi lwowscy narazili się i Polakom, i Ukraińcom, i padli ofiari) poważnych rozruchów antyżydowskich. Wypadki lwowskie rzuciły cień na dalszy rozwój stosunków polsko-żydowskich. Po stronie polskiej wzmogły przekonanie, że Żydom młoda państwowość polska ufać nic może, po stronic żydowskiej spotęgowały lęk przed przyszłości!) i nieufność do nowego państwa.

Wypadki lwowskie mogi) zreszli) być uważane tylko za jedni) z ilustracji ówczesnego stanu psychicznego po obu stronach. Bezsporny fakt, że wśród ówczesnych przywódców bolszewickich tak poważną rolę odegrali ludzie pochodzenia żydowskiego, wywoła I w Polsce specjalny oddźwięk. Wyzyskiwała go oficjalna propaganda, na ogromną skalę posługiwała się nim prasa prawicowa. Zaczął się wtedy tworzyć mit żydokomuny, mit, który odpowiedniki dla siebie znajdował i w innych krajach.

Powracający z Kosji Polacy opowiadali o swych doświadczeniach z bolszewickimi komisarzami, którzy najczęściej byli Żydami, 'Ib ze swej strony wybitnie wpływało na utrwalenie się obrazu, w którym bolszcwizm i Żydzi tworzyli jedność. Oczywiście mało kto zastanawia) się nad tym, że w stosunku do mas żydowskich Żydzi-kimiisarze stanowili znikomą mniejszość. Fakt znany garści poważnych badaczy stosunków społecznych, że grupy marginesowe i dyskryminowane zawsze i wszędzie dostarczały przywódców wszelkim rewolucjom, nic dochodził do świadomości szerokiego ogółu. Ostatecznie wśród czołowych bolszewików nie brakło i Po-

.    /cliy lylkn wymienić U/icr/yft.kicRO/< Marchlewskiego. Nic

Sliicż i Ormian, Gruzinów, Łotyszów ad.

W każdym razie obraz żydowskiego bolszewika miał kolosalny wpływ na kształtowanie się stosunku do Żydów w momencie tworzenia się państwa polskiego. Płynęła stąd krańcowa nieufność do Żydów jako elementu, któremu nie można ulać. Tradycja kiuiowcgooceniunia Żydów miała w tym duże znaczenie. Łatwiej się było pogodzić z komunistami każdego innego pochodzenia, niż. z komunistami-Żydami, którzy tak radykalnie wypadali zc swej historycznej roli. Doszło do tego, żc żołnierzy pochodzenia żydowskiego internowano w specjalnym obozie w Jabłonnie.

Wśród internowanych nic brakło ludzi, którzy wstąpili do wojska polskiego jako ochotnicy i całym sercem czuli się Polakami.

Oczywiście nieufność rodziła nieufność. Brakowi zaufania do Żydów po stronic polskiej odpowiadał brak zaufania do Polaków i Polski po stronie żydowskiej. Pociągało to za sobą poważne konsekwencje, wykraczające poza Polskę. Żydzi amerykańscy i zachodnioeuropejscy, zaniepokojeni losem swych współwyznawców w Polsce, bez entuzjazmu patrzyli na młode państwo.

Nic było to bez wpływu na tzw. traktaty mniejszościowe. W samej zaś Polsce stosunki się zaostrzały z politycznych kół żydowskich wyszła leż inicjatywa szukania zbliżeniu z innymi mniejszościami narodowymi w Polsce. A żc i tamte w Polsce nic czuły się pewnie, przeto idea bloku politycznego wszystkich mniej' szóści narodowych łatwo mogła do nich trafić.

Na to ostatnie niewątpliwy wpływ miała koncepcja państwa „narodowego¹*, jaka w praktyce stała się podstawowi) filozofii) młodej państwowości polskiej. Nie będziemy tu wchodzili w analizę tej koncepcji, jej przesłanek filozoficznych, jej uwarunkowania społecznego i jej konsekwencji politycznych. Sprowadziłoby to nas z głównego toru naszych rozważań. Ograniczymy się jedynie do najbardziej ogólnikowych uwag.

Idea państwa „narodowego** była dziełem grup prawicowych, przede wszystkim — Romana Dmowskiego i jego szkoły.

___22L