DSCF5370

2. Pszenica 89

aktywne herbicydów. Bardzo trudno jest osiągnąć znaczący postęp hodowlany w odniesieniu do tych cech i jest to proces powolny. Podobnie trudno wyhodować odmiany odporne na liczne choroby grzybowe. Odmiany o podwyższonej tolerancji na te choroby są bardzo pożądane do tzw. prośrodowiskowych technologii z ograniczoną ochroną fungicydową. Wyhodowanie odmian zupełnie tolerancyjnych jest niemożliwe, a nawet ekologicznie niecelowe.

Wśród pożądanych, tzw. specjalnych kierunków hodowli pszenicy ozimej i jarej należy wymienić dążenie do uzyskania tolerancji na niskie pH i wolne jony glinu, co zwiększyłoby poziom i wierność plonowania na glebach bardzo dobrego kompleksu żytniego. Przełomu w tym zakresie na razie nie ma.

2.6. Wymagania klimatyczne i glebowe

2.6.1. Wymagania klimatyczne

Pszenica ozima i jara należą do roślin długiego dnia. Wpływ długości dnia realizuje się w międzyfazach wschody—krzewienie oraz krzewienie—kłoszenie.

Suma temperatur w całym okresie wiosenno-letnim dla pszenicy ozimej wynosi 1088 °C, a w okresie od siewu do dojrzałości woskowej — 1248 °C (średnia wartość dla całej Polski) (tab. 2.7). Temperatura powietrza w okresie wegetacji jesiennej ma decydujący wpływ na wczesną (jesienną) krzewistość produktywną, na hartowanie się roślin oraz ich odporność na stres mrozu. Optymalną temperaturą dobową w okresie siew — wschody jest 11,6 °C/dekadę. Wschody pszenicy trwają wtedy krótko (około 12 dni) i są równomierne. W okresie jesiennego listnienia (1—5 liści) optimum termiczne kształtuje się na poziomie 6,3 °C i warunkuje niskie (głębokie) osadzanie węzła krzewienia oraz zawiązanie 1—2 pędów bocznych. Optymalna temperatura dobowa okresu spoczynku wynosi 2 °C. Zdecydowana większość odmian (60%) ma średnią i niską mrozoodporność (poniżej 5° w skali 9-stopniowej) i nie powinna być uprawiana we wschodniej części kraju (tab. 1.10). Przeciętne straty pozimowe w pszenicy ozimej wynoszą 2-4% powierzchni zasianej. Są one zdecydowanie największe na Suwalszczyźnie, Mazurach i Warmii, Wysoczyźnie Elbląskiej, Podlasiu, Pojezierzu Brodnickim, a tylko nieco mniejsze w rejonie rzeszowskim i zamojskim. Główną przyczyną strat zimowych we wschodniej części kraju jest wymarzanie roślin. Równie częstym powodem strat pozimowych jest długotrwała (30 dni), a także nadmiernie gruba (20 cm) pokrywa śnieżna.

Na plonowanie pszenicy ozimej korzystnie wpływa wczesne wznowienie wegetacji. Wydłuża się wtedy okres trwający do kłoszenia, sprzyjając lepszemu wykorzystaniu wody pozimowej, wyrównaniu architektury łanu i lepszej zwartości kłosów. Skutki spowodowane opóźnieniem we wznowieniu wegetacji są najbardziej