DSCF5424

3. Żyto 143

ściowy kierunek działania i jego praktyczne znaczenie może się zwiększyć pod warunkiem, że jednocześnie nastąpi znaczny postęp w hodowli form odpornych na podstawowe choroby, a także na wylęganie. Hodowla odpornościowa ma bardzo duże znaczenie także dla odmian populacyjnych. Dotyczy nierozwiązanego problemu zwalczania pleśni śniegowej, a także genetycznej odporności na sporysz.

W hodowli jakościowej jest pożądane zwiększenie asortymentu odmian o wysokim wskaźniku opadania, ważnej cesze jakości wypiekowej mąki. Wzorcem względem tej cechy jest odmiana Amilo. Stwierdza się stosunkowo duże zróżnicowanie reakcji odmian na stresy mineralne, chociaż żyto lepiej toleruje wolne jony glinu i manganu. Hodowla osiągnęła dziś etap poznania mechanizmów dziedziczenia tolerancji, co stwarza perspektywę wykorzystania w niej metod biologii molekularnej. Trudnym kierunkiem hodowli żyta jest utrzymanie jego małych wymagań glebowych oraz dużej sztywności słomy zmniejszającej wylęganie. Ponieważ stwierdzono dodatnią korelację między długością źdźbła a systemem korzeniowym, silne zmniejszenie długości słomy może oznaczać zwiększenie wymagań glebowych.

Z praktycznego punktu widzenia nie jest to pożądane.

3.6. Wymagania klimatyczne i glebowe

3.6.1. Wymagania klimatyczne

Najkorzystniejszą temperaturą bezpośrednio przed siewem oraz w okresie od siewu do wschodów żyta jest 10-13,5 °C. Żyto wymaga więc temperatury około 1-2° wyższej od średniej rzeczywistej typowej dla tego okresu. W czasie wegetacji jesiennej optymalna, średniodobowa temperatura powietrza powinna wynosić 7-8,3 °C. Sprzyja to listnieniu, krzewieniu i hartowaniu roślin przed zimą.

W okresie spoczynku zimowego żyto jest najbardziej wytrzymałe na niskie temperatury. Jeśli w czasie hartowania osiągnęło fazę 4-5 liści, to znosi mrozy nawet do minus 30 °C. Dlatego po zimie straty na powierzchni obsianej żytem są niewielkie (1-2%), wzrastają jednak w warunkach bardzo długiego zalegania śniegu bądź wczesnego opadu śniegu na niezamarzniętą glebę. W Polsce największe straty występują na Suwalszczyźnie, Mazurach, Warmii i Pomorzu Kaszubskim.

Niskie wymagania termiczne sprawiają, że żyto najwcześniej ze zbóż wznawia wegetację wiosenną. Układ temperatur w okresie strzelania w źdźbło oraz kłoszenia ma największy wpływ na plonowanie. W tym okresie jest pożądana stosunkowo niska (6,5 °C) temperatura dobowa. Występujące wtedy ocieplenia wpływają negatywnie na plonowanie. Duża wrażliwość żyta na temperaturę utrzymuje się także po kłoszeniu, w fazie kwitnienia, zapłodnienia, zawiązywania ziarna i wczesnozie-lonej jego dojrzałości. Optimum termiczne tego okresu wynosi 15,8-16,4 °C i jest wyższe od wieloletniej średniej rzeczywistej.