DSCF5538

6.7. Agrotechnika 6.7.1. Przedplon i uprawa roli

W klasycznym zmianowaniu owies następuje po okopowych (ziemniak), na stanowiskach w wysokiej kulturze i żyznych (drugi rok po oborniku). Ziemniak, lucerna i żyto są także przedplonami fitosanitarnie najbezpieczniejszymi. Z tego punktu widzenia dobrymi przedplonami dla owsa są bobik, koniczyna, pszenica i rzepak chociaż udowodniono, że produkty rozkładu resztek tych przedplonów mogą krótkotrwale oddziaływać na owies toksycznie. Ponadto wymienione gatunki wymagają gleb mocniejszych niż owies. Przedplonem mykosanitarnie najgorszym dla owsa jest jęczmień ze względu na dużą patogeniczność grzybów bytujących w ryzosferze, szczególnie Fusarium, Helminthosporium, Penicillium i Phoma (Bojarczukowie, 1992). Na uprawę po sobie owies reaguje mniejszym obniżeniem plonu niż inne zboża. O ile długoletnia uprawa pszenicy skutkuje spadkiem plonu o 30%, o tyle ciągłe następstwo owsa na glebach pszennych powoduje spadek o około 10%, a na żytnich zwiększa się do 15% (tab. 6.2). Głównym powodem obniżenia plonu są nicienie (mątwik zbożowy). Szkodliwość mątwika (Heterodera avenae) zależy od udziału owsa i innych zbóż w zmianowaniu oraz od zasobności gleby w składniki pokarmowe. Według Zawiślak (1990), na glebach ubogich już 1-3 larwy w 1 cm³ mogą powodować duże straty w plonie, podczas gdy na glebach żyznych szkodliwa okazuje się dopiero populacja 30 larw/cm³ (tab. 6.3).

Tabela 6.2. Reakcja owsa (t/ha) na uprawę ciągłą na różnych glebach (Zawiślak, Sadowski, 1992)

Gleba	Liczba	Uprawa w		Różnice
	doświadczeń	płodozmianie	monokulturze	(%)
Komleks pszenny dobry (2)	26	4,37	3,92	10,3
Kompleksy żytnie (4 + 5)	51	4,43	3,77	14,9

Owies jest dobrym przedplonem dla innych zbóż, dlatego w zmianowaniach silnie wysyconych zbożami bądź w monokulturach zbożowych pełni rolę fitosanitarnego przerywacza, gdyż w jego uprawach kompleks chorób podsuszkowych oraz chorób przenoszonych przez glebę i resztki pożniwne występuje sporadycznie. Jednocześnie ryzosfera owsa jest bogato zasiedlona przez zbiorowisko grzybów nie-renicznych dla pszenicy, jęczmienia i żyta. Ponadto owies wydziela specyficz-substancje organiczne, które oddziałują fungistatycznie na patogeny glebowe, pgo zaletą jest także dobra konkurencja wobec chwastów, lecz wadą możliwość admiernego pobierania wody i przesuszenia gleby pod oziminy.