DSCF5590

300 H.SONGJN

cechuje się dużą zmiennością plonowania w poszczególnych latach oraz wykazujel mniejszą podatność na postęp techniczny i biologiczny w rolnictwie.

Gryka ma wiele zalet: jej owoce (orzeszki) zawierają około 60% skrobi i cif krów rozpuszczalnych, 10-15% białka, 1,8-2,7% tłuszczu surowego, około 13% włókna i 2,1% popiołu. Produkowana z orzeszków gryki kasza ma istotne właściwi w ości odżywcze i dietetyczne ze względu na zbilansowany skład aminokwasowi białka, zbliżony do białka jajka kurzego. Bogata jest też w mikroelementy i niektótg witaminy. Kasza i mąka z gryki nie zawierają natomiast glutenu, co jest waźnęfB produkcji specjalnych pożywek dla dzieci i osób cierpiących na niektóre schorzenia metaboliczne (celiakia).

Obecny w częściach wegetatywnych gryki glukozyd rutyna znajduje zastosoiw nie w przemyśle farmaceutycznym.

Gryka cechuje się dużą dynamiką narastania biomasy. Uprawiana w międzyplo-j nie ścierniskowym już po 7-8 tygodniach od zasiewu może dać obfity pokos zie^ lonki. Wadą zielonki, a także słomy gryki jako paszy jest to, że zawarta w niej ruty* na i inne glukozydy mogą uczulać zwierzęta na światło słoneczne, co objawia się m.in. zapaleniami i obrzękami skóry. Odnosi się to zwłaszcza do zwierząt o niepig-mentowanej skórze i sierści (fagopiryzm).

W ostatnich latach zwraca się uwagę na znaczenie gryki w gospodarce proekologicznej. Uzasadnia się to tym, że:

•    gryka jest w niewielkim stopniu porażana przez choroby i nawiedzana przez szkodniki oraz dobrze zagłusza chwasty, dzięki czemu intensywne zabiegi chemiczne i mechaniczne są zbędne podczas jej uprawy;

•    nie wymaga również intensywnego nawożenia mineralnego, gdyż dobrze wykorzystuje składniki pokarmowe z naturalnych zasobów gleby;

•    wykazuje właściwości fitosanitarne i zostawia dobre stanowisko dla innych roślin, w szczególności w zmianowaniach zbożowych, m.in. przeciwdziała występowaniu w glebie niektórych nicieni;

•    kasza i inne produkty z gryki są zaliczane do tzw. bezpiecznej żywności; 1

•    jest jedną z lepszych roślin miododajnych (50-60 kg miodu z 1 ha o dużych _k walorach smakowych i leczniczych).

10.3. Charakterystyka biologiczna

Gryka siewna, zwana też gryką zwyczajną lub hreczką (.Fagopyrum esculentum Mnch lub F. sagittatum Gilib), należy do rodziny rdestowatych (.Polygonaceae). Materiałem siewnym jest owoc, trójgraniasty orzeszek, o ostrych krawędziach, zwykle brunatnobrązowej barwy, zwany potocznie ziarnem (rys. 10.1). Masa 1000 orzeszków wynosi od 18 do 32 g. Gryka jest rośliną jarą. Jej korzeń palowy sięga 1 m w głąb gleby, a łodyga osiąga do 1 m wysokości, jest rozgałęziona, z antocyja-