DSCF6779

Jii J.-J.-M. Hu-..: wnętrze kościoła La Madeleine (1825-1845), Paryż (widok z zewnątrz: ił. 457)

bitąowahitt u Rzymian. ..u Bizantyńczyków, ...uEgipcjiL!,, Histoirede 1'architecture (Historia architektury, dwa tomy. • -,, Choisy, wybitny inżynier w ficole des Ponts et Ci : ■    ; (Szkoła Inżynierii Drogowej), był szcze

gólnie pod/.-, i any przez Viollet-le-Duca.

Następ-.', ."/randa i Rondeleta, między innymi E.-H. Godde, L. oaltard, L.-H. Lebas oraz A.-H. de Gisors -przy akty*. ■ 1 poparciu Antoine'a Quatremere de Quin-cy, sekretarza Acadćmie des Beaux-Arts w latach ta liii wzorzec, zgodnie z którym wyposażali rozwiiające się miasta ponapoleońskiej Francji w niezliczone budowie użyteczności publicznej. Wznosili kościoły, ratusze, szpitale, sądy, szkoły, koszary, więzienia i przytułki w skromnym klasycznym stylu wyrażającym obywatelską uczciwość i porządek społeczny.

Chociaż imponujący, to jednak zachowawczy tak pod względem estetycznym, jak i intelektualnym, wzorzec ten musiał niebawem zostać zakwestionowany. Nowy akcent pojawił się niespodziewanie w trakcie dyskusji o polichromii i został wprowadzony przez Jacques'a-Ignace'a Hittorf-

Dziewiętnasty wiek 379

fa (1792-1867). Pochodził on z Kolonii, ale od 1811 r. kształcił się w Paryżu pod kierunkiem Perciera w ficole des Beaux-Arts, a następnie pracował z Belangerem. W roku 1822 Hittorff pojechał do Włoch i tam poznał angielskiego architekta Thomasa Levertona Donaldsona (1795-1885), który zaszczepił w nim przekonanie, że starożytna architektura grecka była polichromowana. W poszukiwaniu dowodu Hittorff wyjechał na Sycylię. Odkrycie przez niego śladów malowanego stiuku na wapiennych świątyniach w Se-linuncie doprowadziło do badań, których wyniki opublikował w Restitution du tempie d'Empedocle d Sćlinonte; ou, 1'archi-tecture polychrome cltez les grecs (Rekonstrukcja świątyni Empe-doklesa w Selinuncie, czyli o architekturze polichromowanej u Greków, 1851). W 1827 r. wydał, razem z Karlem von Zanth, Architecture antiąue de la Sidle (Starożytna architektura Sycylii), a w latach 1829-1830 wygłaszał w Paryżu wykłady na temat architektury antycznej i pokazywał rysunki. Utrzymywał, że greckie świątynie były pierwotnie malowane na żółto, z wzorami, gzymsami i detalami rzeźbiarskimi w jaskrawej czerwieni, błękicie, zieleni i złoceniach.

Obalenie przez Hittorffa winckelmannowskiej wizji czystej i bezbarwnej sztuki greckiej (s. 314) wywołało naturalnie gwałtowne polemiki. Pomimo tego kilku niemieckich i angielskich uczonych i architektów, jak Charles Robert Cocke-rell, William Kinnaird, Leo von Klenze i Otto Magnus von Stackelberg, także było świadomych jej barwności i publikowało swoje badania. Najwcześniejsze próby ponownego ożywienia tradycji klasycznej kolorem podjął Hittorff na Champs-Elysćes w Paryżu, wprowadzając jaskrawą farbę do portyków swoich dwóch budowli na planie centralnym z żelaza i szkła. Były to Rotonde des Panoramas (1838-1839, zburzona 1857), z malowidłem przedstawiającym bitwę pod Moskwą z wojen napoleońskich, oraz Cirque Nationale (1840), centrum rozrywki mogące pomieścić 6000 widzów.

Życiową okazją stała się dla Hittorffa dekoracja paryskiego kościoła Saint-Vincent-de-Paul, wzniesionego według jego projektów w latach 1830-1846 na górującej nad Płace Lafayette (ob. Place Franz Liszt) parceli. Prowadzą do niego wspaniałe schody. Za potężną fasadą zdominowaną przez joński portyk i dwie wieże, przypominające wieże w Hanover Chapel Cockerella, znajduje się bogate bazylikowe pięcionawowe wnętrze z dwukondygnacyjnymi kolumnadami podtrzymującymi otwartą więźbę dachową. Nawa główna i apsyda zostały pokryte w latach 1849-1853 przez następców Ingres’a - Randrina i Picota -freskami przedstawiającymi procesję (przypomina procesję z fryzu partenońskiego), natomiast zaprojektowany