DSCF6746

457 Jacques-Ange Gabriel: Place de la Concorde w Paryżu (1753—1775): strona północna z kościołem La Madeleine (por. s. 378) w tle

cvm surową skałę, jak w bramie do salin w Arc-et-Senans ■ ■ — s) Qaude'.vNicolasa Ledoux czy w grocie na terenie ogrodu wokół pawilonu Folie de Saint-James w Neuilly pod Paryżem lok. 1 780) Franęois-Josepha Belangera.

Oprócz Petit Tna non Gabriel stworzył w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych kilka innych, mniejszych budynków. które dały jego współczesnym przykład, jak łączyć elegancję z surowością. Były to między innymi Pavillon Franęais wysławiony dla Madame de Pompadour na terenach Petit Trianon oraz wzniesiony także dla niej Ermitaż w Fontainebleau i grupa domków myśliwskich w lasach pod Wersalem. Są to jego nietypowe dzieła, gdyż po objęciu po swym ojcu stanowiska Pierwszego Architekta był w dużej mierze zajęty wielkimi zamówieniami królewskimi w Wersalu, Compiegne i Fontainebleau oraz pracami w Paryżu przy Placu Ludwika XV (ob. Place de la Concorde -Plac Zgody. 1753-1775) i Ecole Militaire (Szkoła Wojskowa, 17$ l-l 788). Zrównoważony monumentalny charakter tych budowli był świadomym nawiązaniem do stylu ustalonego w XVII stuleciu w czasie panowania dziadka jego królewskiego zleceniodawcy - Ludwika XIV. Ta stylistyczna ciągłość miała sugerować stabilność polityczną.

Plac Ludwika XV, o niezwykłym rozplanowaniu, pierwotnie zdominowany przez posąg konny króla (dzieło Bou-chardona), był ograniczony od południa Sekwaną, a od wschodu i zachodu drzewami Pól Elizejskich i Tuiłeries oraz osobliwym systemem fos, obecnie zasypanych, jedynymi budowlami są tu bliźniacze pałace przy boku północnym: Hotel de Coislin (obecnie Hotel de Crillon) - od zachodu oraz Garde-Meuble (królewska składnica mebli, obecnie Ministerstwo Marynarki) - od wschodu. Ze swymi kolosalnymi kolumnadami na wysokości pierwszego i drugiego piętra stanowią one wymowny hołd złożony wschodniej fasadzie Luwru Perraulta. wzniesionej w latach 1607-1674 dla Ludwika XTV (s. 271).

Gabriel zaciągnął tu także dług u swego ojca, ]acques'a Gabriela (1667-1742), który w latach trzydziestych zaprojektował place królewskie w Rennes i Bordeaux. Podobne schematy- urbanistyczne były realizowane w latach pięćdziesiątych w Rams przez Legendre'a, w Rouen przez A.-M. le Carpentiera oraz - jak widzieliśmy w poprzednim rozdziale - w najbardziej spektakularny sposób w Nancy przez Enuna-nueła Hen§ de Comy. Schematy te, które były publicznym