DSCN0559

152 4 Smarowanie przekładni zębatych

Rys. 4.10. Schemat smarowania natryskowego ciężkiej przekładni zębatej. / — zbiornik oleju, 2 — pompa olejowa, 3 — zawór przelewowy bezpieczeństwa, 4 — manometry, 5 i 6 — zawory regulacyjne,

7 - termometry, 8 - pompa pomocnicza, 9 — rozdzielacze, 10 — chłodnica, II — woda chłodząca,

12 — kosze ssawne, 13 — grzałki

niezawodne, jeśli zastosowane będą wypróbowane i niezawodne komponenty I układu smarowania, takie juk pompy, filtry, termostaty, grzałki, chłodnice itp. Są \ to, jak widać, układy złożone, wymagają zatem troskliwej obsługi oraz rzetelnych | przeglądów okresowych. Nawet drobne zaniedbania mogą spowodować awarię » układu smarowania i doprowadzić do wymuszonych, kosztownych przestojów, a nawet przyczynić się pośrednio do jeszcze groźniejszych awarii całej przekładni.! '•

całej maszyny. Pozornie drobne niedomagania układu smarowania prowadza do intensywniejszego zużycia ściernego i zmęczeniowego i stwarzają zagrożenie przegrzania i zatarcia przekładni.

4.6. Moc tarcia i grzanie przekładni

W przekładniach zębatych z łożyskami tocznymi największe straty mocy powoduje tarcie zębów wskutek względnego ruchu poślizgowo-tocznego pod dużym obciążeniem. Moc tarcia w zazębieniu można obliczyć wzorem:

(4.16)

P₇ = (l->gP,

przy czym sprawność zazębienia r\, musiałaby zostać wyznaczona doświadczalnie lub obliczona jednym z przybliżonych wzorów, na przykład

gdzie e jest czołowym wskaźnikiem przyporu, n — współczynnikiem tarcia między-zębnego, P — kątem pochylenia zębów, az, i z₂ to liczby zębów zębnika i koła. Znak plus przyjmuje się dla zazębień zewnętrznych, a znak minus — dla wewnętrznych. Wartość 2-i-5 w mianowniku przyjmuje się na podstawie doświadczeń. Przykładowo, dla kól z zębami prostymi, a także dla wstępnego okresu pracy kół z zębami skośnymi i daszkowymi, tj. w okresie docierania, przyjmuje się wartość 2. Dla zębów dotartych skośnych i daszkowych w przekładniach wolnobieżnych przyjmuje się wartość 5, a dla przekładni szybkobieżnych 2 4-3. Czasem korzysta się z jeszcze bardziej uproszczonych wzorów, na przykład

(4.18)

Występujący we wzorach (4.17) i (4.18) współczynnik tarcia sprawia najwięcej kłopotu, gdyż trudno jest obliczyć jego wartość. Niektórzy zalecają przyjmować n = 0,025 dla uzębień nacinanych oraz n = 0,01 — dla szlifowanych. Tak małe wartości można akceptować przy gładkich, dokładnych zębach w warunkach bardzo dobrego smarowania, przy dużym udziale tarcia płynnego. W zazębieniu występuje najczęściej tarcie mieszane o różnym udziale tarcia płynnego, suchego oraz granicznego i w takim wypadku obliczenie wartości współczynnika tarcia jest bardzo utrudnione ze względu na różny wpływ parametrów, takich jak prędkość, obciążenie, chropowatość powierzchni, lepkość oleju i inne, oddziałujących nieraz odmiennie w różnych zakresach i warunkach ruchowych. W literaturze można znaleźć przybliżone wzory do obliczeń współczynnika tarcia mieszanego. Budowa tych wzorów podawanych przez różnych autorów jest bardzo zróżnicowana, a zakres zastosowań ograniczony. .