DSCN1714

Inkluzja 63

nym formom koletywizmu. Katolicka nauka społeczna wybujały indywidualizm traktuje jako jedno z głównych zagrożeń obecnej cywilizacji; nie człowiek, ale Bóg jest wartością najwyższą i źródłem kryteriów poznania moralnego. (A.S.)

Zob. „aktor", aktywizm, kolektywizm, uspołecznienie osobowości.

Indywidualizm metodologiczny, orientacja teoretyczna, w ramach której wszelkie zjawiska i procesy społeczne wyjaśniane są przez odwołanie do cech i zachowań jednostkowych. Istotę tej orientacji stanowi redukcjonizm; zjawiska z poziomu zbiorowości sprowadzane są na poziom działających jednostek. Przykładowo, wyjaśnienie zjawiska takiego jak rewolucja łub migracja polega wyłącznie na wyjaśnieniu działań poszczególnych osób tworzących daną zbiorowość.

Indywidualizm metodologiczny programowo przeciwstawia się wyjaśnieniom, w których podmiotem działania są zbiorowości i grupy społeczne, a nie poszczególne jednostki. Orientacja ta łączy się często z nominał izmem ontologicznym, uznającym osoby za jedyne realne elementy bytu społecznego; grupy i zbiorowości są tylko zbiorem jednostek, niczym więcej. Odrzucane są także wyjaśnienia w kategoriach ponadjednostkowych struktur lub systemów. W ten sposób usiłuje się uniknąć błędu hipostazowania - przypisywania realnego istnienia tworom abstrakcyjnym.

W ujęciu tym uwidacznia się, że wyjaśnianie socjologiczne jest zredukowane do wyjaśniania psychologicznego lub nawet biologicznego. Przykładem ujęcia ilustrującego założenia indywidualizmu metodologicznego jest koncepcja wymiany Gcorge'a Homansa.

Stanowiskiem przeciwstawnym do indywidualizmu metodologicznego jesl holizm. Spór zwolenników tych orientacji na temat kształtu nauk społecznych toczy się od kilkudziesięciu lal. Niektóre z jego aspektów można uznać za współczesną wersję średniowiecznego sporu o uniwer-salia. (A.S.)

Zob. akcjonalizm, aktywizm. działanie społeczne, holizm, ontologia społeczeństwa, redukcjonizm. socjologia

Inflacja, zob. deprywacja.

Ingracjacja, sposób postępowania zmierzający do wywołania pozytywnego nastawienia u partnera interakcji, zwłaszcza gdy ów partner dysponuje jakimiś pożądanymi dobrami. Ingracjacja to zatem wszelkie zabiegi wkradania się w czyjeś łaski, próby przypodobania się komuś. Wyróżnia się [S. Mika 1982, s. 295-300] następujące techniki ingracjacyjne: 1) konformizm;

2)    podnoszenie wartości partnera (pochlebstwa, komplementy, „podlizywanie się’’);

3)    autoprezentacja: a) pozytywna - przedstawianie w korzystnym świetle własnej osoby, b) autodcprccjacja - przedstawianie własnej osoby jako ofiary niezawinionych nieszczęść i przeciwności losu w nadziei wzbudzenia współczucia i pomocy. (A.S.) Zob. interakcja, konformizm.

Literatura:

Mika S., 1982. Psychologia społeczna. PWN.

Warszawa.

Inkluzja (inkluzywność), 1. Włączenie, zawieranie. 2. Jedna z cech współczesnych społeczeństw, polegająca na obejmowaniu coraz szerszych kategorii społecznych różnego typu uprawnieniami, przysługującymi w przeszłości tylko wąskim grupom. Uprawnienia te dotyczą głównie kwestii socjalnych, politycznych oraz kulturowych. Uzyskanie nowych uprawnień dokonywać się może poprzez „odgórne” rozszerzenie jakichś przywilejów na te części społeczeństwa, które były ich pozbawione, lub poprzez presję oddolną, w wyniku której zmierza się do likwidacji niesprawiedliwych nierówności. Niejednokrotnie obie te formy występują równocześnie. Rozszerzenie uprawnień stanowi realizację ideału egalitaryzmu. Przejście od ekskluzywności do inkluzywności uznawane jest często za