DSC07269

7

petrograficzna i wiek skał krystalicznych podłoża metamorficznego Rzeszotar określane były wielokrotnie [4, 9, 10, 11, 21, 22, 23, 24, 36, 41, 52, 61]. W świetle dotychczasowych badań możemy przyjąć, że utwory metamorficzne podłoża krystalicznego Karpat Zachodnich należy wiązać przynajmniej z konsolidacją kadomską a być może nawet ze starszą orogenezą.

Masyw małopolski. W przeciwieństwie do silnie zmetamorfizowanych utworów prekambryjskich masywu górnośląskiego, na obszarze masywu małopolskiego występują słabo zmetamorfizowane lub nie zmetamorfizowane [36] osady metaargilitowe i meta-aleurolitowe. Zawierają one niekiedy wkładki szaro-głazów, piaskowców typu kwarcytowego i zlepieńców. Osady te są silnie zdiagenezowane i przeważnie silnie sfałdowane. Występują one po północnej stronie strefy dyslokacyjnej L-K-R (rysunek 2), tworząc na północny wschód od niej i na całym obszarze przedgórza Karpat,— szeroką, zdyslokowaną platformę.

Utwory te były przedmiotem badań wielu autorów [16, 17, 26, 29, 30, 31, 36, 44, 53, 54, 59, 63, 67]. Największą trudność sprawiało określenie ich wieku. Pierwszy pogląd Samsonowicza [66] o .wyłącznie prekambryjskim (ryfejskim) ich wieku utrzymywał się w literaturze bardzo długo. Późniejsze badania, zwłaszcza na podstawie występujących w nich akritarch wykazały, żę w środkowej i północnej części przedgórza Karpat (horst Ryszkowej Woli) należy im przypisać wiek wczesnokambryjski (holmio-wy lub subholmiowy) [63]. W części południowej natomiast (Zalasowa koło Tamowa); zespoły akritarch wskazują jednoznacznie na prekambryjski wiek tych osadów [53].

Wynika z tego, że fundament prekambryjsko-dol-nokambryjski masywu małopolskiego jest młodszy od

podłoża metamorficznego masywu górnośląskiego, a jego konsolidację należy wiązać z okresem wczesno-kaledońskim-grampiańsldm [62].

Układ strukturalny. Dzisiejszy układ strukturalny powierzchni prekambryjskiej między Krakowem a Tarnowem (rysunek 1), przedstawia się jako platforma silnie zdyslokowana (na mapie zaznaczone są główne uskoki), o stałej tendencji obniżania się poszczególnych bloków w kierunku południowym. Lokalnie, w obrębie bloków, zaznaczają się wydźwignięte elementy strukturalne; np. w masywie górnośląskim, horst Rzeszotar czy struktura Rajbrotu, oraz w masywie małopolskim; struktury Warysia, Puszczy — Mi-kluszowic lub Brzeźnicy (Bochni). Między Krakowem a Tarnowem powierzchnia ta wykazuje znacznie zróżnicowaną budowę tektoniczną (rysunek 1), osiągając w różnych blokach tektonicznych, głębokości od około — 500 m (rejon Rzeszotar) i — 1000 m do — 1500 m (struktury Brzeźnicy, Puszczy, Warysia), do kilku tysięcy metrów poniżej poziomu morza w strefie podkarpackiej (rejon Zakliczyna, Rajbrotu). Szczególną rolę w tym rejonie odgrywa wschodnie przedłużenie strefy dyslokacyjnej Lubliniec — Kraków, której przebieg udokumentowany jest do okolic Rajbrotu [25]. Wyniki wierceń pozwalają wyrazić przypuszczenie, że strefa ta ciągnie się dalej ku SE, przynajmniej po okolice otworu Siekierczyna IG-1 [53]. Dyslokacja ta nie tylko rozdziela dwa megabloki tektoniczne (terrany), rozgraniczając charakterystyczne dla nich różne utwory prekambryjskie (jak zobaczymy później również staropaleozoiczne), ale także zrzuca, nawet o kilka kilometrów, powierzchnię prekambryjską megabloku górnośląskiego (rysunek 1). Przeprowadzone badania [6, 87, 88] wykazały, że strefa .dyslokacyjna Lubliniec - Kraków na zachód od Krakowa, ma charakter przesuwczy.

Kambr

Od czasu wykazania w podłożu Karpat Zachodnich występowania utworów kambryjskich [5, 6, 8, 39, 40, 68, 69], wyraźnie zaznaczył się postęp badań naukowych w rozpoznaniu budowy geologicznej starszego podłoża tego obszaru. Szczególne znaczenie przypisać należy m.in. wymienionym wyżej pracom Górnośląskiego Oddziału PIG w Sosnowcu. Dotyczy to głównie nowego spojrzenia na stratygrafię utworów kambru, oraz stosunków tektonicznych w strefie kontaktu masywu górnośląskiego z masywem małopolskim. Wyniki wierceń Rajbrot Li 2 [25] wskazują, że utwory kambru dolnego występują również po wschodniej stronie horstu rzeszotarskicgo (rysunek 2).

W rejonie Krakowa strefa dyslokacyjna Lubliniec — Kraków, według autora, przebiega na południe od otworu Dąbie 1, który najprawdopodobniej znajduje się już w strefie masywu małopolskiego [Moryc, w: 25], Buła [w: 6, 8] - przeprowadzając dyskusję po-

200

nr 5/2006