410 (3)

ich zła przyczepność do podłoża i skłonność do korozji. Były dawniej stosowane w taborze kolejowym. Obecnie są one wypierane przez łożyska bimetalowe - napiekane.

15.138.    Co to są łożyska bimetalowe - napiekane?

Łożyska takie wytwarza się przez napiekanie warstwy ślizgowej na podłoże (taśmę stalową). Warstwy ślizgowe wytwarza się najczęściej z brązu ołowiowego (10-5-14% Pb z ewentualnym dodatkiem 4-5-10% Sn). Taśmę stalową przed napiekaniem pokrywa się galwanicznie warstwą miedzi. Po wstępnym spieczeniu luźno zasypanej warstwy proszku stosuje się walcowanie w celu jej zagęszczenia, a następnie ponownie spieka, po czym znów walcuje. Ostatnią operacją jest cięcie taśmy i wyginanie w celu wytworzenia półpanewek łożysk ślizgowych, stosowanych najczęściej w silnikach spalinowych, zamiast dawniej powszechnie używanych panewek wylewanych babbitem. Ostatnio wprowadza się do produkcji łożyska bimetalowe ze stopu aluminium-ołów, napieczonego na taśmę stalową z pośrednią warstwą aluminiową.

NOWOCZESNE MATERIAŁY NA BAZIE METALI NIEŻELAZNYCH

15.139.    Jakie są nowe technologie wytwarzania materiałów łożyskowych?

Do nowych technologii należy zaliczyć metalurgię proszków. Przy produkcji materiałów łożyskowych można wyróżnić dwie metody. Pierwsza obejmuje wytwarzanie samosmarujacych tulei łożysk ślizgowych zarówno ze spieków na osnowie żelaza, jak i brązu. Ich istotą jest uformowanie porowatego szkieletu metalowego nasyconego olejem. Do pracy w warunkach tarcia półsuchego stosuje się łożyska brązowe z dodatkiem 2+5% grafitu, a w warunkach tarcia suchego brązy ołowiowe z dodatkiem do 14% grafitu i do 11% ołowiu. Tuleje takie stosuje się w tych przypadkach, gdy smarowanie jest utrudnione lub niemożliwe.

15.140.    Co to są stopy z pamięcią kształtu?

Zjawisko pamięci kształtu zostało odkryte przez W.J. Buehlera w 1962 r. w stopie Ni-Ti (nitinol). Występuje też w wielu innych stopach, w których zachodzi odwracalna przemiana martenzy-tyczna. Zjawisko to polega na tym, że jeśli stop zostanie plastycznie odkształcony w niższej temperaturze (< Mf), to odzyskuje swój poprzedni kształt po podgrzaniu do wyższej temperatury (> Af) (rys. 15.33). Następne jego ochłodzenie poniżej Mf zmienia kształt

jg taki jaki był po |0 efekt pamięci Ag-Cd (44+49% a Cu-Sii (15% at. Sn Uwaga. Mf -przemiany powrot

S Zaciśnięcie

■pilenie nagrzewanie

mm

yftCoto jest efekt

Jest to efekt pc| że zachodzące i ne (nieliniowe), żystym, cofa s pseudosprężyst cy zależność w Cu-14,2Al-4,4b żenią bgf nie p>

Ml jaka jest inte stości?

Obydwa zjav tyczną. Dlati