0361

347

Badanie sił przyrody i ocena pożytecznej ich wartości.

znowu do niej wprowadzić za pomocą odpowiednich nawozów. Wykazał, że w nawozie znajdują się wszystkie potrzebne pierwiastki, tylko skład ich dla niektórych roślin jest zupełnie nieodpowiedni. Przyszło mu więc na myśl, ażeby nawozy wytwarzać sztucznie za pomocą sposobów chemicznych i stał się tym sposobem wynalazcą sztucznego nawożania, którego pierwsze próby zastosowania wykonał na obszerną skalę. Kawałek nieurodzajnej ziemi, prawdziwą pustynię piasczystą, znajdującą się niedaleko Giessen, przez zastosowanie sztucznych nawozów i uprawę odpowiednich roślin zamienił wkrótce na ogród kwitnący. Tak więc na drodze praktycznej dowiódł możliwości przeprowadzenia rozpoznanych prawd teoretycznych. Od tego czasu podane przez Liebiga zasady uprawy gruntu uległy zupełnej zmianie. Obecnie fabrykacja nawozów sztucznych tworzy znakomitą gałąź wielkiego przemysłu chemicznego, a gospodarstwo rabunkowe, jakoteż nieracjonalna uprawa gruntu przestały istnieć od czasu powstania znakomitych prac w tej dziedzinie, które zyskały uznanie ogólne.

L ______._

Fryderyk Wohler.

Wzajemność, jaka zachodzi w procesie życiowym roślin i zwierząt miała to nieodzowne następstwo, że Liebig, który tak długo i tak intensywnie zajmował się fizjologją roślin, osiągnął również znakomite wyniki na polu flzjologji ciała zwierzęcego. Skutki otrzymane w tej gałęzi chemji są tern godniejsze podziwu, że była ona daleko więcej zaniedbaną, aniżeli chemja fizjologiczna roślin. Dotychczas nie wyrobiono sobie żadnego pojęcia o procesach, jakie zachodzą w ciele zwierzęcem podczas trawienia i przyswajania materjałów chemicznych, zawartych w roślinach. Wprawdzie Layoisier wskazywał na pewien obieg, który na tern polegał, że zwierzę przez oddychanie zwraca napowrót te składniki powietrza, które rośliny dla siebie z niego czerpią i że pierwiastki zabierane przez roślinę z ziemi, są jej z powrotem zwracane przez zwierzęta w postaci ich wydzielin; lecz dla tego poglądu zupełnie słusznego brakowało jeszcze odpowiedniego uzasadnienia. Liebig dopiero pierwszy zgłębił naukowo poglądy powyższe Lavoisiera,