DSC07271

Ordowik

W 1996 roku autor, opracowując budowę geologiczną obszaru Sędziszów - Pilzno, opisał utwory ordo wiku (i sylwu), występujące ku zachodowi po okolice otworu Pilzno 40 [50J. W dalszym zachodnim przedłużeniu, utwory te występują po okolice otworu Niwki 3 (rysunek 3). W rejonie tym utwory ordowiku stwierdzono tylko w dwóch otworach, Niwki 3 i Pilzno 40.

W otworze Niwki 3 zachowały się tylko najniższe ogniwa tego systemu. Są to piaskowce glaukonitowe bez fauny, wykazujące pełne podobieństwo litologiczne i karotażowe do piaskowców arenigu z otworu Mędrzechów 1 [73]. Na podstawie tego podobieństwa piaskowcom tym (rysunek 4A), przypisany został podobny wiek arenigu [47].

W otworze Pilzno 40, ordowik wykształcony jest prawie wyłącznie w facji węglanowej (rysunek 4A). Szczegółowy opis tych utworów przedstawiony został w pracy Moryc, Nehring-Lefeld [55]. Utwory te nie zostały całkowicie przewiercone, zatem nie jest znany rozwój litologiczny-i wiek niższej części utworów tego systemu. W otworze tym przewiercono 140 metrowy odcinek ordowiku, reprezentujący karadok i lan-deil (rysunek 4A, 4C). Zasięg utworów ordowickich w omawianym rejonie (rysunek 3) opiera się w zasa

dzie na trzech otworach wiertniczych, dwóch opisanych wyżej, w których utwory te zostały stwierdzone, oraz trzecim. Czarna Pilzno 3, w którym osadów tego wieku brak (rysunek 4C). Brak tych utworów w otworze Czarna Pilzno 3, umożliwia określenie północnego zasięgu ordowiku w tym rejonie. Zasięg utworów ordowiku omawianego rejonu (rysunek 3) ogranicza się tylko do wschodniej części tego obszaru (Pilzno -Niwki) i nie wykracza na obszar położony na zachód od Tamowa.

Dzisiejsze granice utworów ordowiku są erozyjne i najprawdopodobniej pierwotnie zajmowały one znacznie większą powierzchnię.

W publikacji Moryc, Nehring-Lefeld [55] przedstawiono rozprzestrzenienie tych utworów w kierunku NW - mniej więcej po okolice Buska. Wskazano w tej pracy na piaszczysto-węglanowy rozwój osadów w dolnym i środkowym ordowiku, które — według badań Tomczykowej i Tomczyka [75] - charakteryzują plytkowodne środowisko sedymentacji, występujące w południowej części masywu małopolskiego. Głębsza strefa basenu odpowiadałaby facji ilastej środkowego ordowiku [50, 75] rejonu Rzeszowa (Nosówka, Będziemyśl, Zagórzyce).

202

Rys. 3. Szkic występowania utworów ordowiku i syluru w rejonie Kraków - Pilzno 1 - otwory wiertnicze, w których stwierdzono morskie utwory: w liczniku - syluru i ich miąższość w metrach nie przewiercone), w mianowniku -ordowiku i ich miąższość w metrach (> nie przewiercone lub - brak); 2 - otwory wiertnicze, w których występują prawdopodobne osady molasowe ludlowu środkowego-gómego (formacja z Łapczycy) i ich miąższość w metrach (> nie przewiercone); 3 - otwory wiertnicze, w których brak utworów syluru i ordowiku; 4 - przypuszczalny zasięg utworów ordowiku; 5 - obszar występowania utworów ordowiku; 6 - przypuszczalny zasięg utworów syluru; 7 - obszar występowania utworów syluru; 8 - uskoki (L-K-R - strefa dyslokacyjna Lubliniec - Kraków - Rajbrot, Ż-Rz - uskok Żywiec - Rzeszotary); 9 - linia nasunięcia Karpat

nr 5/2006