DSCN1875

Władza 223

gge w sytuacjach społecznego skupienia wobec wspólnego przedmiotu zainteresowań widłach zawodów sportowych, festiwali muzyki, uroczystości religijnych — więź, którą można zakwalifikować jako solidarność mechaniczną. Masom brak jednakże struktury, brak związków typu zależności i powinności wzajemnych, stąd ich 'więź ma jednostronny, spontan iczno-wspó 1 noto wy charakter. Zbiorowości w ramach wielkich organizacji przemysłowych lub instytucji mąją ukształtowaną strukturę dopełniających się ról oraz systemy zależności i powinności. Zbiorowości om takim brakuje z kolei wspólnoty wartości, postaw i dążeń, bez których te zracjonalizowane struktury nie tworzą pełnej społeczności [P. Rybicki 1979. s. 593]. Lukę wynikłą, z przeciwstawienia tych skrajności mają szansę wypełnić zbiorowości o charakterze zrzeszeń, i M.P.)

autentyczność w życiu społecznym, inter-BugEj intcrakcjonizm symboliczny, społeczeń-*w. stosunek społeczny, struktura społeczna, •społeczni cnie osobowości, zbiorowość społeczna. zrzeszenie.

Ltcntura:

ł*her W., 1976. Zagadnienie integracji systemu społecznego. PWN. Warszawa Rybicki P., 1979, Struktura społecznego świata. PWN, Warszawa.

Sowa Kż, 1988, Wstęp do socjologicznej teorii zrzeszeń. PWN, Warszawa.

k.Z . 1992. Socjologia, społeczeństwo, polityka. WSP. Rzeszów.

Więź stanowiona, zob. więź społeczna.

^*ęż zrzeszeniowa, zob. więź społeczna.

Władza, „możność podejmowania I

iia decyzji niezależnie od woli lu-fthfltych decyzja w taki czy inny sposób gggpjfl (S. Ossowski 1982. s. 23 j. Ujęcie Mwiąnijc do koncepcji Maxa Webera, Bp **osunek władzy ujmował w katego-^rs*di prawdopodobieństwa zmiany ciążeń *d6w działania jednostki: „władza (A/ocAr)

oznacza każdą szansę, że wewnątrz jakiegoś związku społecznego zostanie przeforsowana czyjaś wola nawet pomimo oporu, niezależnie od tego, czego ta szansa dotyczy” [M. Weber 1972. s. 28], M. Weber wyodrębnił trzy typy władzy prawomocnej: władzę tradycjonalną, opartą na tradycji i obyczaju, władzę charyzmatyczną, wynikającą z wiary szerokich kręgów społecznych w niezwykłe zdolności i umiejętności przywódcy, oraz władzę legalną, której podstawą jest przepis prawny.

Relacje między stronami w stosunku władzy są asymetryczne — sprawujący władzę ma większą kontrolę nad zachowaniami drugiej strony niż odwrotnie. Władza, aby mogła być skutecznie sprawowana, wymaga legitymizacji (uprawomocnienia). Stosunek władzy jest kreowany przez obie strony — zarówno rządzących, jak i rządzonych. Odmowa legitymizacji prowadzi do różnych form oporu wobec władzy. Dennis H. Wrong [1975, s. 553—554J wymienia cztery zasadnicze metody oporu: 1) dążenie do przekształcenia władzy całkowitej w system władzy obustronnej, 2) ograniczenie zasięgu władzy (liczby osób), liczby dziedzin i zakresu swobody decyzji. 3) pozostawienie bez kontroli działań generowanych przez władzę. 4 > wyparcie posiadającego władzę całkowitą.

W ujęciach holistycznych przyjmuje się. że podział władzy w obrębie społeczeństwa zależny jest od podziałów występujących wewnątrz struktury społecznej. Na przykład w marksizmie akcentuje się tezę, że stosunki klasowe są zasadniczym czynnikiem kształtującym relacje władzy w społeczeństwie. Władza definiowana jest niejednokrotnie jako zdolność jednej klasy do realizacji własnych interesów, nawet wbrew interesom klas pozostałych.

W innych ujęciach władza rozumiana jest szerzej, jako możliwość wywierania wpływu na zachowania drugiej strony. Chodzi przy tym zarówno o wpływy zamierzone, jak. i niezamierzone (zob. [D H. Wrong 1975, s. 555-556]). Tradycyjny podział na rzą-