skanowanie0004

Sytuacja społeczna, czynniki gospodarcze	Polska ■    Władza państwowa w Polsce jest stopniowo coraz słabsza. ■    Rośnie rola magnaterii, aż do niemal całkowitego paraliżu władzy państwowej w początkach XVIII w. • Ogół szlachty gloryfikuje zasady demokracji szlacheckiej (liberum veto. wolna elekcja). ■    Mieszczaństwo traci znaczenie, chłopstwo tkwi w jarzmie systemu pańszczyźnianego. ■    Pogorszenie sytuacji Polsce jest związane z panowaniem Sasów. ■    Zdecydowana przewaga katolicyzmu w życiu publicznym (zwycięstwo kontrreformacji, której orędownikiem okazał się Zygmunt III Waza). Haniebnym owocem kontrreformacji w Polsce była uchwala sejmowa z 1658r. nakazująca arianom nawrócenie się na katolicyzm pod groźbą konfiskaty majątku i wygnania. ■    Rozwijają działalność jezuici; szkolnictwo jezuickie dostosowuje się do oczekiwań szlachty. ■    Kształtuje się specyficzny model szlachcica-Polaka: rozkwit kultury sarmackiej.
	■    Postępujący kryzys ekonomiczny związany ze skrępowaniem przez szlachtę możliwości rozwoju miast, nastawieniem na folwarczną gospodarkę rolną pustoszącymi kraj wojnami. ■    Następuje upadek drukarstwa jako sztuki, szeroki pozostaje tylko obieg literatury religijnej.
Wpływy zewnętrzne, język literatury	■    Impulsy kulturowe płyną do Polski głównie z krajów katolickich. ■    Coraz większy jest prestiż kultury francuskiej. ■    W sarmatyzmie pojawia się fascynacja kulturą Wschodu (Turcją Persja). ■    Literatura uprawiana jest i po polsku, i po łacinie. ■    Styl makaronicznv uchodzi za dowód ogłady towarzyskiej i wykształcenia.
Cele i główne cechy literatury	Europa: * Epoka wielkich twórców i wielkich dziel, ale przede wszystkim wielkich kontrastów. ■    Wybitni twórcy tej epoki to: Giainbattisto Marino - twórca marinizmu, Pierre Comeille - twórca tragedii, Jean Radne - tragik, Jean de La Fonlaine - bajkopisarz, Molier - komediopisarz. ■    Cechą charakterystyczną było powstanie działów piśmiennictwa narodowego, charakterystycznych dla poszczególnych krajów. Polska: ■    Literatura długo była oceniana negatywnie, co wynikało zapewne z różnic między nowym prądem a renesansowymi gustami. ■    Dużą rolę odgrywa literatura dydaktyczna (gł. literatura religijna). ■    Celem literatury świeckiej jest zadziw ienie i zaskoczenie, wywarcie wielkiego wrażenia na odbiorcach. ■    Gustuje w wyszukanych środkach wyrazu: w skomplikowanej konstrukcji, niebanalnym słownictwie, lubuje się w zaskakującym rozumowaniu i sprzeczności, efektach retorycznych.
Tematyka	■    Tematyka utworów'barokowych nie była jednolita. ■    Rozwijająca się literatura metafizyczna podejmow ała rozw ażania nad kondycją człow ieka. " Obok tenWówyeligijnych,'szczególnie motywu vanitas, często pojawiał się temat śmierci i miłości. ■    Rodzaje utworów i omawiane w nich tematy: -    poezja refleksyjno-filozoficzna (pojęcie yanitas: znikomości, próżności ludzkich trosk i namiętności, zwłaszcza w obliczu śmierci) -    dworska (często tematem jest „miłość dworska”) -    ziemiańska ■    Tematyka często błahą będąca pretekstem do okazania kunsztu literackiego ■    Pojawiają się elementy przygodowe, awanturnicze (np. w pamiętnikach, relacjach z podróży)
Typ autora	*    Brak jednego obowiązującego wzorca. *    W praktyce często jest to człowiek wykształcony, niekiedy poliglota, nie dbający zbytnio o swoją popularność (wiele utworów pozostaje w rękopisie!). ■ Często ziemianin, dworzanin, żołnierz.
Typowy bohater	■    Dworak: wyrafinowany, wielbiciel życia, uciech dworskich, skłonny do subtelnych refleksji. ■    Sarmata: ziemianin, tradycjonalista, patriota, gorliwy katolik, dobry kompan w zabawie.
Zasady poezji	* Panuje sylabizm. ■    Utwór poetycki ma być dowodem kunsztu artysty, stąd wielka popularność wyszukanych konceptów i różnych form poezji kunsztownej. ■    Przeważają krótkie formy liryczne.
Uprawiane gatunki literackie, najbardziej znane dzieła	■    Epopeja - „Transakcja wojny chocimskiej" Wacława Potockiego ■    Komedia — „Świętoszek” Moliera *    List — „Listy do Marysieńki" Sobieskiego ■    Pamiętnik - „Pamiętniki” Jana Chryzostoma Paska ■    Sonet - „Do trupa”, „Cuda miłości” Jana Andrzeja Morsztyna, sonety Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego ■    Tragedia - ..Cyd” Pierre Comeille ■    J. A. Morsztyn - „Nagrobek Perlisi". „Niesiatek I", „Niestatek 11”, „0 sobie” ■    D. Naborowski - „Marność”. „Krótkość żywota". „Do Anny”. „Cnota grunt wszy tkiemu”. „Na oczy królewny angielskiej” *    W. Potocki - „Pospolite ruszenie". „Nierządem Polska stoi”. „Zbytki polskie". „Natura wszytkim jednaka”, „Czuj! Stary pies szczeka”. „Wolne koz\ od pługu”. „Na kaduki ariańskie"
Pojęcia	dysharmonia. ekspresja, klasycyzm, konceptyzm. kontrreformacja, manieryzm. marinizm, poezja metafizyczna, rokoko. sarmatYzm

6