DSCN1875 (2)

Władza 223

one w sytuacjach społecznego skupienia wobec wspólnego przedmiotu zainteresowań . wielkich zawodów sportowych, festiwali muzyki, uroczystości religijnych — więź, którą można zakwalifikować jako solidar-nok mechaniczną. Masom brak jednakże struktury, brak związków typu zależności i powinności wzajemnych, stąd ich więź ma jednostronny, spontaniczno-wspólnotowy charakter. Zbiorowości w ramach wielkich organizacji przemysłowych lub instytucji mają ukształtowaną strukturę dopełniających się ról oraz systemy zależności i powinności. Zbiorowość i om takim brakuje z kolei wspólnoty wartości, postaw i dążeń, bez których te zracjonalizowane struktury nie tworzą pełnej społeczności [P. Rybicki 1979, s. 593], Lukę wynikłą z przeciwstawienia tych skrajności mają szansę wypełnić zbiorowości o charakterze zrzeszeń. (M.P.)

BS autentyczność w życiu społecznym, inter-•fceja. intcrakcjonizm symboliczny, społeczeń-®*o. stosunek społeczny, struktura społeczna, uspołecznienie osobowości, zbiorowość społeczna. zrzeszenie.

Lńcmtura:

*kr W., 1976. Zagadnienie integracji systemu tpołecznego. PWN. Warszawa.

Rvtoicl.i P.. 1979. Struktura społecznego świata. PWN. Warszawa.

So*wK-Z.. 1988, PKstęp do socjołogicznej teorii zrzeszeń. PWN. Warszawa.

kZ.. 1992. Socjologia, społeczeństwo, pcbtyka. WSP. Rzeszów.

Więź stanowiona, zob. więź społeczna.

Więź zrzeszeniowa, zob. więź spo-

feczna.

Władza, .jnoźność podejmowania i re-decyzji niezależnie od woli lu-®. których decyzja w taki czy inny sposób **yczy" fS. Ossowski 1982. s. 23J. Ujęcie b Mwiąnije do koncepcji N1axa Webera, j*) ntosunek władzy ujmował w katego-!*b prawdopodobieństwa zmiany dążeń ¹ ceiÓMr działania jednostki: „władza (A/ocńr)

oznacza każdą szansę, że wewnątrz jakiegoś związku społecznego zostanie przeforsowana czyjaś wola nawet pomimo oporu, niezależnie od tego, czego ta szansa dotyczy” [M. Weber 1972, s. 28]. M. Weber wyodrębnił trzy typy władzy prawomocnej: władzę tradycjonalną, opartą na tradycji i obyczaju, władzę charyzmatyczną, wynikającą z wiary szerokich kręgów społecznych w niezwykłe zdolności i umiejętności przywódcy, oraz władzę legalną, której podstawą jest przepis prawny.

Relacje między stronami w stosunku władzy są asymetryczne — sprawujący władzę ma większą kontrolę nad zachowaniami drugiej strony niż odwrotnie. Władza, aby mogła być skutecznie sprawowana, wymaga legitymizacji (uprawomocnienia). Stosunek władzy jest kreowany przez obie strony — zarówno rządzących, jak i rządzonych. Odmowa legitymizacji prowadzi do różnych form oporu wobec władzy. Dennis H. Wrons [ 1975, s. 553—554] wymienia cztery' zasadnicze metody oporu: 1) dążenie do przekształcenia władzy całkowitej w system władzy obustronnej, 2) ograniczenie zasięgu władzy (liczby osób), liczby dziedzin i zakresu swobody decyzji, 33 pozostawienie bez kontroli działań generowanych przez władzę. 4) wyparcie posiadającego władzę całkowitą

W ujęciach holistycznych przyjmuje się. że podział władzy w obrębie społeczeństwa zależny jest od podziałów występujących wewnątrz struktury' społecznej. Na przykład w marksizmie akcentuje się tezę. że stosunki klasowe są zasadniczym czynnikiem kształtującym relacje władzy w społeczeństwie. Władza definiowana jest niejednokrotnie jako zdolność jednej klasy do reali-zacj i własnych interesów, nawet wbrew interesom klas pozostałych

W innych ujęciach władza rozumiana jest szerzej, jako możliwość wywierania wpływu na zachowania drugiej strony. Chodzi przy tym zarówno o wpływy zamierzone, jak. i niezamierzone (zob. [D.H. Wrong 1975, s. 555-556]). Tradycyjny podział na rzą