DSC07299

artykuły

o charakterze lądowym a następnie jako utwory morskie.

Kujaw. W profilu tego podpiętra wyróżnić można poziom piaskowcowy (rysunek 18, 19) zaliczany do dolnego kujawu, wyżej poziom ilasto-mułowcowy (odpowiednik poziomu Parkinsonia subarietis + P. parkinsoni) i poziom piaskowcowy (P. schloenbachi) środkowego kujawu. Kujaw kończy cienki poziom ila

sto-mułowcowy. Fauna amonitowa w rdzeniach jury przedgórza Karpat występuje niezwykle rzadko, nie znaleziono dotychczas również żadnego z amonitów określających te trzy poziomy wyróżnione w kujawie środkowym. Przyjęty podział litostratygraficzny kujawu jest bardzo praktyczny i nawiązuje do klasycznego podziału polskiego.

Kujaw dolny. Do utworów tego wieku zalicza się utwory piaskowcowo-zlepieńcowe, rozpoczynające w tym rejonie osady jury środkowej. Dolnokujawski wiek tych utworów przyjmowany jest na podstawie niższej pozycji w profilu, w stosunku do występującego wyżej kompleksu ilasto-mułowcowego, korelowanego w wierceniach z udokumentowanymi osadami kujawu.

Poziom piaskowcowo-zlepieńcowy zaliczony do kujawu dolnego wyróżniony został w czterech otworach; Zabłocie 1, Grabina 1 (rysunek 18) oraz Zalaso-wa 1 i Strzelce Wielkie 1 (rysunek 19). Wydzielony on został głównie w oparciu o wykresy profilowań geofizycznych, oraz na podstawie niewielu rdzeni wiertniczych pobranych z tego poziomu. Są to utwory złożone z pstrego materiału pochodzącego z roztarcia, głównie osadów permo-triasowych podłoża. Materiał redeponowany złożony jest z klastów, których wielkość dochodzi do 3 mm. Występują one w drobniejszym materiale ilastym i piaskowcowym o podobnym zabarwieniu. W utworach tych fauna nie występuje, częste są natomiast szczątki zwęglonych roślin niekiedy spirytyzowane. Są to osady charakteryzujące środowisko rzeczno-lądowe, które z początkiem doggeru panowało w tym rejonie. W świetle uzyskanych z tego poziomu rdzeni wiertniczych, brak jakichkolwiek przesłanek przemawiających za wpływem w tym poziomie oddziaływania środowiska morskiego. We wczesnym kujawie basen morski znajdował się na południe od opracowanego obszaru. Obszar fen był w tym czasie lądem, którego obniżone strefy rynnowe wykorzystywane były przez paleorze-ki, przenoszące i deponujące w obniżeniach utwory z

erodowanego podłoża. Było to bardzo zróżnicowane podłoże paleozoiczne i triasowe (rysunek 15, 17), które nawet pod koniec jury środkowej (rysunek 23) było jeszcze znacznie odsłonięte.

Kujaw środkowy. Rozpoczynają go utwory niższej części kujawu środkowego (poziom P. subarietis + P. parkinsoni), reprezentowane przez kompleks osadów ilasto-mułowcowych. Występuje on w opisanych wyżej czterech otworach wiertniczych jako kontynuacja osadów zaliczonych do kujawu dolnego oraz w otworach Liplas 2 i 3, w których leży on już bezpośrednio na podłożu permo-triasowym. Świadczy to o rozszerzeniu zasięgu utworów kujawu. W zatoce Grabina — Zabłocie (rysunek 20) osady te opanowały również rejon Liplasu. Znikoma ilość rdzeni wiertniczych z otworów zlokalizowanych w tej zatoce uniemożliwia pełniejsze przedstawienie charakterystyki litologicznej tych warstw. Są to w przewadze skały ilaste, zawierające większe lub mniejsze wkłady grubszego materiału terygenicznego. Przykładem mogą być uzyskane z górnej części tego kompleksu rdzenie z otworu Liplas 2. Występują tu utwory o charakterze lądowym z licznym materiałem redeponowanym z podłoża (m.in. Wieser, w: Jurkiewiczowa [111]). Być może materiał ten pochodzi ze zrębu rzeszotarskiego (rysunek 20), o czym mogłyby świadczyć występujące w osadach doggeru okruchy gnejsów, fylitów, kwarcytów i in. O pochodzeniu tych utworów z niewielkiej odległości wspomina również Jurkiewiczowa (op. cit.).

Drugą zatoką, w której w kujawie nastąpiło rozszerzenie zasięgu utworów doggerskich, jest zatoka Zalasowa - Pogórska Wola - Pawęzów - Kazimierza Wielka (rysunek 20).

W otworze Zalasowa l (rysunek W), w najniższej części tego poziomu utwory wykazują również cechy redeponowanego osadu słodkowodnego. Wyżej jednak (rdzeń z głębokości ok. 3630 m) występują już piaskowce drobnoziarniste typu „chlorytowego” bez fauny, z wtrąceniami ilastymi i ze szczątkami zwęglonych roślin. Być może ten typ piaskowca tworzącego wkładkę w tym kompleksie ilastym znamionuje wpływ postępującego od południa środowiska morskiego. Utwory tego poziomu nie sięgały jednak w tej atoce byt daleko ku polnoe\. v.vl\ me OS gnęły one rejonu otworu Pogórska Wola 8. W tym ostatnim otworze bowiem (rysunek 1°\ początek akumulacji jury środkowej rozpoczął się dopięto w poziomie piaskowcowym, 1' sv. hloenKuhi.

w ó 2006

* *-

Ł f

\