DSC20

130 Rozdział 9

9.3. Różne poziomy genetycznych interakcji i ich wpływ na genotyp I fenotyp

9.3.1. interakcje między atletami tego samego genu Dominacja całkowita — dziedziczenie typu Pisum

Allel dominujący (R) nie pozwala na ujawnianie się cechy uwarunkowanej allel om reeesywnym (r). W wyniku krzyżowania homozy goty RR z homozygotą rr powstanie heterozygota Rr, która ma taki sam fenotyp jak homozy go ta dominująca. Taki wynik krzyżówki świadczy o tym, że allel R w pełni dominuje nad al-lelem r (ryc. 9.6). Recesywny fenotyp ujawni się tylko u osobnika będącego ho-mozygo tą recesywną.

X

nasiona

gładkie

RR

nasiona

pomarszczone

n

nasiona gładkie Rr

Ryc. 9.6. Dominacja całkowita u grochu

Dominacja niecałkowita (semidominacja, półdominacja)

— dziedziczenie typu Zea

Jeden allel nie zawsze musi w pełni dominować nad drugim. Często heterozygota ma fenotyp pośredni w stosunku do homozygot rodzicielskich, a stosunek fcaofypowy w pokoleniu F₂ wynosi 1:2:1. W tym typie dziedziczenia genotyp odzwierciedla fenotyp.

Krzyżując wyżlin (.Antirrhinum majus) o kwiatach czerwonych z wyżlinem o kwiatach białych, otrzymano jednorodne potomstwo o kwiatach różowych (ryc. 9.7). Interpretacja takiego wyniku jest prosta, rośliny o kwiatach czerwonych u> homozygoty R'R‘, podobnie jak rośliny o białych kwiatach R²R². W wyniku krzyżowania homozygoty R'R‘ z homozygotą R²R² powstała heterozygota R'R^J, która ma fenotyp pośredni w stosunku do form rodzicielskich. Taki wynik krzyżowania świadczy o tym, że gen R¹ nie w pełni dominuje nad genem R². Barwa kwiatów uwarunkowana jest zdolnością do syntezy antocjanu w płatkach

Rodiłce

**lf R’a' rf-j —#	biały fłft -.]
w t •	i
©	i ©
różowy	Pokolenie Fi
—<fi

Fe    kwiaty różowo

R'fl*

samozapylenle    R'⁰* ^{x r} R*

Fjp czerwono    różowe    białe

r'r'    r'r* X r'h*    fl^,R*

stosunek fenotypowy 1:2    1

Ryc. 9.7. Dominacja niecakcwrtlau wyżlnuAntkrtwiumme/ua.Żrtdo^-.E.P.Sołomon,L R Bery,

D. W. Martin. C. A. ViUee, 1996

kwiatów. Kwiaty białe nie wytwarzają antocjanu, gdyż gen H³ wytwarza nieaktywny enzym szlaku biosyntezy tego barwnika. Wówczas synteza antocjanu zostaje zablokowana.

Heterozygota R'R³ ma gen kodujący aktywny enzym i gen kodujący nieaktywny enzym, w porównaniu do R'R' tworzy połowę ilości aktywnego enzymu - antocyjanu, co wystarcza do zabarwienia okwiatu na różowo. Różne fenotypy spotykane u wyżlinu przedstawia rycina 9.8.

Dominowanie występuje na poziomie efektów końcowych aktywności kodowanych przez gen enzymów, a nie na poziomie bezpośrednich produktów białkowych genów.

Przykłady cech o niepełnej dominacji:

-    umaszczenie bydła rasy shorthom,

-    szurpatość u kur (pióra nastroszone i pozwijane).