dziesięciościan�ukacji

Zbigniew Kwieciński

Dziesięciościan edukacji (składniki i aspekty — potrzeba całościowego ujęcia)*

Konkretny człowiek czy dominujące w społeczeństwie typy osobowości, typy zachowań ludzi w danej kulturze i w pewnym okresie mogą być rozpatrywane jako rezultacy procesów wychowawczych.

Okazuje się wtedy, że wówczas bardzo trudno jest rozdzielić to, co jest efektem zamierzonych, zorganizowanych wpływów zawodowych wychowawców, od wpływów wychowawców nieprofesjonalnych i naturalnych oraz nie kontrolowanych i niemierzalnych funkcji genotypu, środowiska lokalnego, ustroju ekonomicznego i politycznego, kultury i zastanej cywilizacji, a także od biegu zdarzeń historycznych narodowych i globalnych. Tę wielowymiarowość procesów i skutków rozwoju człowieka wielokrotnie zauważono, dochodząc do bardziej czy mniej jednostronnego zaakceptowania wpływu szczególnego wycinka procesów, czynności, zdarzeń, czynników czy warunków na to, co nazywamy osobowością czy efektem wychowania.

Podejmuję tu próbę zaproponowania całościowego ujęcia procesów składających się na kształtowanie się wielostronnie, harmonijnie i w pełni rozwiniętego człowieka oraz wyodrębnienia możliwych aspektów widzenia tych procesów (tak w epistemologicznym, jak i aksjologicznym i ontologicznym znaczeniu owych „aspektów” podejścia).

Jako najszerszą kategorię, obejmującą wszystkie procesy szczegółowe rozwoju, wychowania i wpływu, oddziaływania na zmianę osobowości proponuję „edukację”. Edukacja to więc ogól wpływów na Definicja pojęcia jednostki i grupy ludzkie, wpływów sprzyjających takiemu ich roz- "^edukac’^a wojowi i wykorzystywaniu posiadanych możliwości, aby w maksymalnym stopniu stały się świadomymi i twórczymi członkami wspólnoty społecznej, narodowej, kulturowej i globalnej oraz by stały się zdolne do aktywnej samorealizacji, niepowtarzalnej i trwałej tożsamości i odrębności, były zdolne do rozwijania własnego JA poprzez podejmowanie „zadań ponadosobistych”, poprzez utrzymywanie ciągłości

* W: Z. Kwieciński: Socjopatalogia edukacji, MWN, Olecko 1995, ss. 15-20.

Dziesięciościan edukacji (składniki i aspekty — potrzeba całościowego ujęcia)