Fanti6

2. ZAPORY

2.1. Zapory ziemne i narzutowe

2.1.1.    Wiadomości ogólne

2.1.1.1.    Typy zapór. Zapory ziemne i narzutowe, zwane często zaporami •/. materiałów miejscowych, budowane są ze znajdujących się w pobliżu miejsca budowy materiałów ziemnych (gruntu) lub kamiennych (zapory u; i rzutowe), przy czym mała wrażliwość budowli ziemnych i narzutowych na przemieszczenia pozwala na ich budowę nawet na stosunkowo słabym

| KII liożu.

Kir/różniamy następujące typy zapór z materiałów miejscowych:

'/.i * względu na materiał użyty do budowy:

zapory ziemne (z wszelakiego rodzaju gruntów od żwirowych do iłowych),

zapory narzutowe (z narzutu kamiennego),

zapory ziemno-narzutowe (w których korpusie wyodrębnić można strofy z materiału ziemnego i kamiennego).

Ze względu na konstrukcję (rys. 2-1):

zapory bez odrębnych elementów uszczelniających, dzielące się z kolei na zapory:

jednorodne (rys. 2-la) oraz

strefowane, wykonane z kilku rodzajów gruntów (rys. 2-lb),

zapory z elementami uszczelniającymi, które w zależności od położenia tych elementów dzielimy na zapory:

z rdzeniem (pionowym elementem uszczelniającym położonym w środkowej części korpusu zapory — rys, 2^jlc, d), ze skarpowym elementem uszczelniającym (ekranem) umieszczonym na skarpie odwodnej (rys. 2-le),

z ekranem pochyłym znajdującym się w bezpośredniej bliskości skarpy odwodnej (rys. 2-lf) oraz

- z rdzeniem pochyłym (rys. 2-lg), zajmującym położenie pośrednie pomiędzy ekranem a rdzeniem pionowym.

względu na materiał, z jakiego wykonane są elementy uszczelniające:

Q)

Rys. 2-1. Podział zapór z materiałów miejscowych z uwagi na konstrukcję: a), b) zapory bez odrębnych elementów uszczelniających a) jednorodna, b) strefowana), c)-Hg) zapory z elementami uszczelniającymi c) z rdzeniem gruntowym, d) z rdzeniem niegruntowym (przeponą), e) ze skarpowym elementem uszczelniającym (nio-gruntowym), f) z ekranem gruntowym, g) z gruntowym rdzeniem pochyłym)

(Uwaga: rysunek ilustruje wyłącznie konstrukcję samej zapory, bez względu na rodzaj podłoża)

—    zapory z elementami gruntowymi, z mało przepuszczalnych gruntów spoistych (rys. 2-1 c, f, g),

—    zapory z elementami z innych materiałów (nie gruntów) takich jak beton, żelbet, asfaltobeton, wyjątkowo blacha stalowa, a ostatnio folie z tworzyw sztucznych (w stadium doświadczeń). Ekrany betonowe, żelbetowe i asfaltobetonowe ułożone na skarpie odwodnej (rys. 2-le) służą jednocześnie jako ubezpieczenie skarpy przed falowaniem.

Ze względu na sposób uszczelnienia podłoża pod zaporą (rys. 2-2):

—    zapory bez uszczelnienia podłoża, na podłożu nieprzepuszczalnym (rys. 2-2a) lub przepuszczalnym (rys. 2-2b),

—    zapory z elementami uszczelniającymi przepuszczalne podłoże, a mianowicie:

—    z przesłoną (przeponą) uszczelniającą, sięgającą do warstw nieprzepuszczalnych (rys. 2-2e),

—    z przeponą zawieszoną, przedłużającą drogę filtracji w podłożu (rys. 2-2d),

—    z ponurem (fartuchem) łączącym się najczęściej z ekranem gruntowym (rzadziej z rdzeniem) i przedłużającym drogę filtracji w podłożu (rys. 2-2e).

BO