2192972782

BUDOWLE I ROBOTY ZIEMNE

II. ZAPORY ZIEMNE

Zapory ziemne są konstrukcjami wykonywanymi z gruntu rodzimego, kamienia łamanego lub rumoszu skalnego i są przystosowane do ciągłego (stałego, długookresowego) piętrzenia wody. Podstawowymi elementami odróżniającymi zapory ziemne od innych ziemnych budowli wodnych (wały przeciwpowodziowe, grodzie, groble, nasypy osadników) są zabezpieczenia przed szkodliwymi skutkami filtracji.

Zapory ziemne można wznosić w zasadzie na każdym podłożu. Nie zaleca się wznoszenia zapór ziemnych na gruntach organicznych o dużej zawartości części rozkładających się(torfy) i na podłożach podatnych na sufozję chemiczną, to znaczy takich, na których mogą zachodzić zjawiska krasowe (w Polsce: jura krakowsko-częstochowsko-wieluńska). Uwaga ta dotyczy lokalizacji wszelkich budowli i budynków.

Zapory ziemne mogą piętrzyć wodę na duże wysokości, podobnie jak zapory betonowe. Należy zwrócić uwagę, że do budowy zapór ziemnych potrzebne są ogromne ilości materiału. Wymagania w zakresie stateczności skarp powodują, że zapory ziemne osiągają w podstawach wielkie wymiary, np. 300-metrowej wysokości ziemno-narzutowa zapora Nurek w Tadżykistanie ma podstawę szerokości około 1,3 km.

1. Podstawowe typy zapór ziemnych

Zgodnie z ustaleniami Międzynarodowej Komisji Wysokich Zapór rozróżnia się trzy podstawowe typy zapór ziemnych. Jest to podział uwzględniający materiały, z których zostały zbudowane zapory.

Zapory ziemne - budowle, których główny masyw, zapewniający ich stateczność, wykonany jest z zagęszczonego gruntu). Najwyższe na świecie: Oroville (USA) - 230,0 m, Swift (USA) - 186,0 m, Bennetta (Kanada) - 183,0. W Polsce: Wisła-Czarne - 36,5 m, Dobczyce - 30,6 m, Dobromierz - 28,0 m.

Zapory narzutowe - zapory, których główny masyw wykonany jest z kamienia łamanego i rumoszu kamiennego ). Najwyższe na świecie: New Melones (USA) - 191,0 m, Darthmouth (Australia) - 180,0 m, Takase (Japonia) - 176,0 m. W Polsce - nie ma.

Zapory ziemno-narzutowe - zapory, których korpus wykonany jest częściowo z gruntu i częściowo z narzutu kamiennego.. Najwyższe na świecie: Nurek (Tadżykistan) -300,0 m, Chicoasen (Meksyk) - 261,0 m, Guavio (Kolumbia) - 246,0 m. W Polsce -Czorsztyn - 60,0 m, Tresna - 39,0 m, Klimkówka - 34,0 m.

Z punktu widzenia zabezpieczenia przed szkodliwymi skutkami infiltracji (rysi) zapory ziemne dzielimy na:

•    zapory jednorodne - wykonane z jednego rodzaju gruntów nieskalistych (Koronowo),

•    zapory strefowane - wykonane z kilku rodzajów gruntu, rozmieszczonych w sposób zapewniający bezpieczną filtrację,

•    zapory z uszczelnieniami wewnętrznymi - zapory z rdzeniami,

•    zapory z uszczelnieniami skarpowymi - zapory z ekranami.

Ze względu na sposób wykonania zapory mogą być:

•    sypane (Tresna, Dobczyce)

•    narzutowe,

•    namywane (Koronowo).

Na jednym stopniu wodnym mogą występować dwa rodzaje zapór ziemnych:

PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.pdffactorv.coin