Faza folikularna, owulacja,�za lutealna (1)

ttyrfliji/fi

(.HifHłOW

lęffcWiyl*

imm

(wątroba. skóra, mięśnie szkieletowe). Ną|ważnle|v vrni pośród nich są: testosteron, androstendion i dehydroepiandrosteron tt/w, A* i A' androgeny). Tcstosten>n, androstendion i dehydroepiundrosteron mogą być produkowane zarówno pt^^ja[nik>jakjjLadncre/,», natomiast siarczan dehydroepiundrosteronu wytwarzany jest głownie przez jyądnercza, ICrll^RCy'testosteron pochodzi'w 25% z Jajnika, W‘25% z. nadnerczy, a 50% tego hormonu powstaje w wyniku obwodowej konwersji z androstendionu. Androstendion jest syntetyzowany w 45% przez jajniki, 45% przez nadnercza, natomiast 10% tego hormonu powstaje w wyniku obwodowej konwersji. Około 90% dehy-droepiandrosteronu i 97% siarczanu dehydroepiandrosteronu produkują i wydzielają nadnercza zgodnie z dobowym rytmem wydzielania kortyzolu. Narządem docelowym dla androgenów jest skóra, w której zachodzi konwersja testosteronu do aktywnego dihydrote-stosteronu (DHT) pod wpływem 5-alfa-reduktazy.

Działanie androgenów:

•    Warunkowanie rozwoju II- i lll-rzędowych cech płciowych.

•    Działanie anaboliczne, zwiększanie masy mięśniowej.

•    Wpływ pobudzający kościotworzenie oraz przyspieszanie kostnienia nasad kości długich.

•    Zwjększan ie I i bido.

•    Przy nadmiarze - pobudzanie rozwoju nadmiernego owłosienia (hirsutyzmu) i zmian skórnych z łojotokiem.

9.3. Cykl jajnikowy 9.3.1. Faza folikulama

W 16,-20. tygodniu ciąży liczba pęcherzyków pierwotnych w obu jajnikach jest największa - wynosi aż 6-7 milionów. Pęcherzyki pierwotne zawierają niedojrzałą komórkę jajową -,QOcyt - zatrzymaną w stadium di plotę nu profa/y 1 podziały mejotycznego,'otoczoną pojedynczą warstwą komórek ziarnistych. Począwszy od 20. tygodniu ciąży liczba komórek jajowych zmniejsza się: w momencie urodzenia do około 2 milionów, u w okresie dojrzewania do około 300 tysięcy. W ciągu całego życia rozrodczego i tej puli owulacji ulega w przybiłżeniu.4(.M) komórekJftjftyml)•

Hckrutacju pęcherzyków odbywa się w pierwszych dniach cyklu miesiączkowego, ale ukres przygotowania tych pęcherzyków do owttlttCji trwa około %5 dni i\jest niezulc/ny od regulacji hormoiuil Dalszy rozwój pfCAfetiSyiU polega i w przci lin i.kIihim pęt Iii* rzyka pierwotnego w Mudium pęcherzyku po■.miodnego; odbywa się

to na ftitatek stymulacji |SH, Komórka jajowu powiększa swoją średnicę z 20 pni do 80 |im; otacza ją osłon ku przejrzysta {zona pelluci-Ja). Komórki ziarniste ulegają proliferacji i nabywają zdolność do produkcji estrogenów, Folitropina (FSH) w połączeniu z estrogenami pobudza proliferację komórek ziarnistych oraz kumulację receptorów dla FSH.

Folitropina daje przede wszystkim sygnał do rekrutacji kohorty pęcherzyków aniralnych w liczbie od 3 do 7, a także stymuluje system aromatazy i uwrażliwia na działanie lutropiny. Rozwój pęcherzyka w stadium antralnym polega na wytwarzaniu płynu pęcherzykowego i formowaniu jamki pod wpływem synergistycznego działania FSH i estrogenów. Komórki ziarniste otaczające komórkę jajową tworzą wzgórek jajonośny (cumuTuliflfrphorusj'

W płynie pęcherzykowym stężenie estrogenówjest wysokie, a an-drogenów - małe. Zaburzenie stosunku stężeli tych hormonów na korzyść androgenów doprowadza do zmian degeneracyjnych w pęcherzyku.

Dalszy etap rozwoju pęcherzyków polega na wybraniu (selekcji) pęcherzyka dominującego, co odbywa się około 6.-8. dnia cyklu. Jest to proces polegający na wyborze jednego pęcherzyka spośród kohorty pęcherzyków anlralnych. Pod wpływem zwiększenia stężenia estradiolu produkowanego przez pęcherzyk dominujący dochodzi do aktywacji pętli sprzężenia zwrotnego ujemnego.

Obniżenie stężenia FSH zapobiega rozwojowi innych pęcherzyków. Pęcherzyk dominujący jest odpowiedzialny za regulację całej osi podwzgórze-przysadka-jajnik. Dochodzi w nim do zwiększenia liczby komórek ziarnistych oraz rozwoju unaczynienia warstwy te-katnej.

Następnym stadium rozwoju jest pęcherzyk przedowulacyjny, w którym dochodzi do gwałtownego wzrostu wytwarzania estrogenów (szczyt około 24-36 godzin przed owulacją). W momencie największego wydzielania estrogenów rozpoczyna się pik LH (sprzężenie zwrotne dodatnie). Lutropina inicjuje proces luteinizacji i rozpoczyna się produkcja niewielkiej ilości progesteronu. LH stymuluje oddzielenie się ciałka kierunkowego i dokonanie się dalszych etapów podziału mejotycznego. Najprawdopodobniej dochodzi do zmniejszeniu aktywności białka hamującego dojrzewanie oocytu (OMl).

9.3.2. Owulacja

Owulacja zachodzi KM2 godzin po piku LH i i4—24 godzin po piku estradiolu. Mechanizm owulaeji jest niezwykle skomplikowany i /.u->d u udu » /\uników:

Pęchorzyk antrakty

Pęcherzyk

dominujący

Pęcherzyk

przedowulacyjny