fia
2

2. Dynamika punktu materialnego

TO JUŻ WIESI

Siłą nazywamy wielkość fizyczną wektorową, która jest miarą wzajemnego oddziaływania ciał. Oddziaływanie przejawia się zmianą ruchu ciała, wytrąceniem ze stanu spoczynku lub jego odkształceniem.

Suma kilku sił nosi nazwę wypadkowej. Siły dodaje się tak, jak wektory, to znaczy: dodaje się odpowiednie współrzędne wektorów lub korzysta się z zasady równoległoboku.

Trzy zasady dynamiki Newtona

I.    Jeśli na ciało nie działają żadne siły lub działające siły się równoważą, ciało pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym. Układ odniesienia, w którym spełniona jest ta zasada, nosi nazwę układu inercjalnego.

II.    Jeśli na ciało działa nie zrównoważona siła, to porusza się ono ruchem zmiennym z przyspieszeniem (lub opóźnieniem) wprost proporcjonalnym do dzia łającej siły. Współczynnikiem proporcjonalności pomiędzy siłą i przyspieszeniem jest masa ciała.

—»

_ F

a = — . m

III.    Jeśli ciało A działa na ciało B siłą F, to ciało B działa na ciało A siłą o tej samej wartości i kierunku, lecz o przeciwnym zwrocie:

Zapamiętaj! Siły te nie równoważą się, bo są przyłożone do różnych ciał. Szczególne siły:

Siła ciężkości — to wypadkowa sił działających na ciało swobodne w polu grawitacyjnym.

Siła tarcia — to siła oporu ruchu. Jej wartość wyraża się zależnością T = fN_r gdzie N jest siłą nacisku. Zwrot tej siły jest przeciwny do zwrotu prędkości ciała.

Siła dośrodkowa — to siła, która powoduje zakrzywienie toru w ruchu po okręgu

r

Zderzenie sprężyste to takie, w którym całkowita energia kinety* /na przed zderzeniem jest równa (ałkowlte) energii kinetycznej po /dei/enlu W zderzeniu

uli i|»i v>y»tyMi ( /v^<i<J energii kłnetyc znej zostaje /u/yl.i na odkształcenie zderzają-yi ii dę < lił.

i M jesi wielkością fizyczny równą iloczynowi prędkości i masy

p = mv.

|m! |e*.l wielkością wektorową. Zwrot i kierunek wektora pędu pokrywają się ze Heniem i kierunkiem wektora prędkości.

I Ikł.itl odosobniony — to pewien model, pewna idealizacja. jest to układ, na który ||r działają żadne nie zrównoważone siły zewnętrzne, a jedynymi siłami zmieniają-ii położenie ciał są siły oddziaływania wewnętrznego, oddziaływania ciał u niżących w skład tego układu, to.id.i zachowania pędu

układzie odosobnionym pęd układu ciał jest stały mai zej:

W układzie odosobnionym suma wektorowa pędów początkowych oddziałują-fah u.i siebie ciał jest równa sumie wektorowej pędów końcowych tych ciał. ■iiłil.i zac howania pędu jest jedną z kilku zasad przyrody, od których nie ma pliiyi h wyjątków ani odstępstw.

IAOANIA

J I. Wskaż poprawne stwierdzenie:

4fbt«a c iała jest wprost proporcjonalna do działającej siły.

*i z\ spieszenie ciała jest wprost proporcjonalne do działającej siły. i/yspieszenie ciała jest wprost proporcjonalne do jego masy.

■i ■ ■! -i ająca na ciało jest odwrotnie proporcjonalna do jego masy.

hi. które sformułowanie jest poprawne? dl m i c lało działają równoważące się siły, to zawsze pozostaje ono w spoczyn-

Mll na c iało działają równoważące się siły, to zawsze porusza się ono ruchem dmisl.ijnym prostoliniowym.

NI Md c iało działają stałe siły nie równoważące się, to zawsze porusza się ono u hem jednostajnie zmiennym.

dl na c iało działają stałe siły nie równoważące się, to zawsze porusza się ono Mu hem niejednostajnie zmiennym.

I i. I. (idzie jest błąd? l) *!!•■ flkc jl zawsze towarzyszy siła reakcji, klly zawsze występują parami.

'siły akc jl I reakcji nie równoważą się.

PJ k||y akc ji I reakcji równoważą się.

27