fia
2

2. Dynamika punktu materialnego

TO JUZ WIESZ

Siłą nazywamy wielkość fizyczną wektorową, która jest miarą wzajemnego oddziaływania ciał. Oddziaływanie przejawia się zmianą ruchu ciała, wytrąceniem ze stanu spoczynku lub jego odkształceniem.

Suma kilku sił nosi nazwę wypadkowej. Siły dodaje się tak, jak wektory, to znaczy: dodaje się odpowiednie współrzędne wektorów lub korzysta się z zasady równoległoboku.

Trzy zasady dynamiki Newtona

I.    Jeśli na ciało nie działają żadne siły lub działające siły się równoważą, ciało pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym. Układ odniesienia, w którym spełniona jest ta zasada, nosi nazwę układu inercjalnego.

II.    Jeśli na ciało działa nie zrównoważona siła, to porusza się ono ruchem zmiennym z przyspieszeniem (lub opóźnieniem) wprost proporcjonalnym do dzia łającej siły. Współczynnikiem proporcjonalności pomiędzy siłą i przyspieszeniem jest masa ciała.

—>

-» F

a = — . m

III.    Jeśli ciało A działa na ciało B siłą ?, to ciało B działa na ciało A siłą o tej samej wartości i kierunku, lecz o przeciwnym zwrocie:

—>    —>

^AB ⁼ ~ ^~BA ■

Zapamiętaj! Siły te nie równoważą się, bo są przyłożone do różnych ciał.

Szczególne siły:

Siła ciężkości — to wypadkowa sił działających na ciało swobodne w polu grawitacyjnym.

Siła tarcia — to siła oporu ruchu. Jej wartość wyraża się zależnością T = fN, gdzie N jest siłą nacisku. Zwrot tej siły jest przeciwny do zwrotu prędkości ciała.

Siła dośrodkowa — to siła, która powoduje zakrzywienie toru w ruchu po okręgu

F ^V2

F = — m. r

Zderzenie sprężyste to takie, w którym całkowita energia kinetyr /na przed zderzeniem jest równa < alkowltej energii kinetycznej po zderzeniu W zderzeniu

iiit <i|Mv>y«tym < tęić energii kinetyczna) zostaje zużyła na odkształcenie zder/ają-• yi h »lę (lał.

»*V«I p |«'sl wielkością fizyczną równi} iloczynowi prędkości i masy

p = mv.

Cm I |i -.l wielkością wektorową. Zwrot i kierunek wektora pędu pokrywają się ze twniłem i kierunkiem wektora prędkości.

t Ikłacl odosobniony — to pewien model, pewna idealizacja. Jest to układ, na który - działają żadne nie zrównoważone siły zewnętrzne, a jedynymi siłami zmieniają-. mi położenie ciał są siły oddziaływania wewnętrznego, oddziaływania ciał u. budzących w skład tego układu.

/.to.ula zachowania pędu

układzie odosobnionym pęd układu ciał jest stały luli In.u zej:

i układzie odosobnionym suma wektorowa pędów początkowych oddziałują-i • li na siebie ciał jest równa sumie wektorowej pędów końcowych tych ciał.

ula zut howania pędu jest jedną z kilku zasad przyrody, od których nie ma t idnyi h wyjątków ani odstępstw.

tADANIA

) I. Wskaż poprawne stwierdzenie: u ,i < iała jest wprost proporcjonalna do działającej siły. tu l i \ spieszenie ciała jest wprost proporcjonalne do działającej siły.

' l i/yspieszenie ciała jest wprost proporcjonalne do jego masy. i ula działająca na ciało jest odwrotnie proporcjonalna do jego masy.

i l, Które sformułowanie jest poprawne? n |i li na < iało działają równoważące się siły, to zawsze pozostaje ono w spoczyn-jtlli

i.' l> li na i iało działają równoważące się siły, to zawsze porusza się ono ruchem jt dnnstajnym prostoliniowym.

il li ll nu i iało działają stałe siły nie równoważące się, to zawsze porusza się ono im hem jednostajnie zmiennym.

a I' li na ciało działają stałe siły nie równoważące się, to zawsze porusza się ono nn hem niejednostajnie zmiennym.

J ł. (idzie jest błąd?

u 'ale aki ji zawsze towarzyszy siła reakcji.

|e 'ilły zawsze występują parami.

11 Siły akcji i reakcji nie równoważą się. di siły akc ji i reakcji równoważą się.

27