Finanse p stwa Wypych2 113

jvfvimib pł ł.n/oięi7[Qr5IW,

— terminów i warunków wykupu.

Dla stworzenia prawnej formy gwarancji obligacji ustawodawca dopuszcza możliwość zabezpieczenia wierzytelności wynikające z obligacji (obligacje zabezpieczone) polegające na ustanowieniu zastawu lub hipoteki albo udzieleniu gwarancji (bankowej, Skarbu Państwa, instytucji finansowej (art. 6 ustawy). Emitentem obligacji nie zabezpieczonych może być przedsiębiorstwo, które sporządziło sprawozdanie finansowe za ostatnie trzy kolejne lata, a wartość jego kapitału i funduszy własnych wynosi co najmniej pięciokrotność minimalnego kapitału akcyjnego określonego przepisami kodeksu handlowego. Emitent odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania wynikające z obligacji a podmioty, które udzieliły zabezpieczeń do wysokości zabezpieczenia. Do ochrony interesów obligatariuszy emitent przed rozpoczęciem emisji obligacji powinien zawrzeć z bankiem umowę o reprezentację obligatariuszy wobec emitenta (obowiązek ten nie dotyczy sytuacji, gdy emisja obligacji ma charakter adresowy lub okres wykupu nie przekracza jednego roku od daty emisji). Dla celów bezpieczeństwa nabywców obligacji emitent jest zobligowany ponadto do udostępniania obligatariuszom (a także publikowania) danych finansowych umożliwiających dokonanie oceny finansowej pożyczkobiorcy (sprawozdania finansowe z opinią biegłego rewidenta). Oznacza to w praktyce, że na pozyskanie kapitału w drodze emisji obligacji mogą liczyć przede wszystkim przedsiębiorstwa o ustabilizowanej pozycji rynkowej i dobrej kondycji finansowej. Zgodnie z istotą obligacji, ich właścicielom nie przysługuje prawo do wpływania na działalność emitenta. Jednakże, aby chronić interesy wierzycieli, którzy nabyli obligacje, ustawa zabrania wykorzystywania środków pochodzących z obligacji na inne cele niż te, które określono w obligacji. W ten sposób ustawodawca stara się wymusić na emitencie właściwe spożytkowanie środków uzyskanych z emisji obligacji.

Obligacja jako specyficzny dokument musi odpowiadać wymogom ściśle określonym przez prawo. Powinny one między innymi zawierać informacje pozwalające na ocenę sytuacji finansowej emitenta. Składa się z trzech części:

1) części pierwszej, w której podaje się:

a)    nazwę obligacji i cel jej wyemitowania,

b)    podstawę prawną emisji,

c)    nazwę emitenta,

d) wartość nominalną, numer kolejny obligacji oraz numer serii,

c) przy obligacji imiennej - oznaczenie wierzyciela,

0 wysokość oprocentowania, waainki wykupu, terminy wypłaty oprocentowania,

g)    treść dodatkowych świadczeń wobec wierzyciela,

h)    wielkość ewentualnych gwarancji i nazwę jednostki gwarancyjnej,

i)    zakres i formą zabezpieczenia albo informacja o jego braku,

j)    miejsce i data wystawienia obligacji oraz data nabycia obligacji,

k)    podpisy osób uprawnionych do zaciągania zobowiązań w imieniu emitenta;

2)    części drugiej, w której zawarte są informacje o harmonogramie spłat obligacji (umarzaniu obligacji),

3)    części trzeciej, tj. arkusza kuponowego oprocentowania i wykupu (jeżeli warunki emisji to przewidują).

W przypadku obligacji emitowanych przez przedsiębiorstwa istotne jest, że wysokość ich oprocentowania jest niezależna od norm wyznaczających stopę procentową dla kredytów bankowych. Pozwala to emitentowi ustalać je w sposób dowolny, atrakcyjny dla nabywcy. W zależności od sposobu ustalania oprocentowania wyróżnia się obligacje o stałym oprocentowaniu (wartość odsetek jest z góry określona a wartość wykupu jest równa wartości nominalnej obligacji) oraz obligacje o oprocentowaniu zmiennym (tzw. obligacje indeksowane, w przypadku których zarówno odsetki, jak i wartość wykupu są powiększane o procent wynikający z poziomu inflacji). W krajach o rozwiniętej gospodarce rynkowej rozpowszechnione również tzw. obligacje zamienne (nabywca tego rodzaju obligacji ma prawo jej zamiany na akcje spółki, która je wyemitowała) oraz obligacje bez odsetek określane także jako obligacje o kuponie zerowym (po upływie terminu wykupu posiadacz tego rodzaju akcji otrzymuje od emitenta kwotę równą wartości nominalnej, jednakże ich cena sprzedaży jest niższa od wartości nominalnej - tzw. sprzedaż z dyskontem). Obowiązująca od 1995 r. ustawa o obligacjach umożliwia również emisję obligacji zamiennych oraz obligacji bez odsetek w warunkach polskich. Dla emitenta obligacji ważne znaczenie ma nie tyle ich cena nominalna, lecz cena sprzedaży netto uwzględniająca koszty ich emisji i sprzedaży oraz

113