Foto2171

Czyli źródłem kryzysu może być pieniądz światowy, brak lub nadmiar towarów na rynku, rozbieżności interesów stron konfliktu, zagrożenia takie jak: pożar, powódź, katastrofy, itp.

To właśnie źródła stwarzają sytuację (pozytywną lub negatywną) dla otoczenia, np. dla człowieka, który w odpowiednim miejscu i czasie został narażony przez pożar na utratę zdrowia czy życia; dla środowiska naturalnego, które zostało skażone TSP, dla państwa w prowadzeniu polityki zewnętrznej poprzez wprowadzenie przez inne państwo blokady dostaw surowców energetycznych; napięcia społeczne spowodowane bezrobociem.

Przytoczone źródła kryzysu (zewnętrzne i wewnętrzne) w określonej sytuacji mogą się nakładać, potęgować się, prowadząc do wielu kryzysów, np.: fizjologicznego, psychologicznego, społecznego, ekonomicznego, ekologicznego.

Należałoby teraz zadać pytanie co to jest sytuacja kryzysowa? Jest to sytuacja będąca następstwem zagrożenia i prowadzenia w konsekwencji do zerwania lub znacznego naruszenia więzów społecznych przy równoczesnym poważnym zakłóceniu w funkcjonowaniu instytucji publicznych, jednak w takim stopniu, że użyte środki niezbędne do zapewnienia lub przywrócenia bezpieczeństwa nie uzasadniają wprowadzenia żadnego ze stanów nadzwyczajnych, o których mowa w art. 228 ust. 1 Konstytucji¹.

Na co dzień mamy do czynienia z informacją na temat istniejących kryzysów. Nie w każdym przypadku są one odbierane jednakowo. Postrzeganie kryzysu czy sytuacji kryzysowej zależy od poziomu tych rozważań: jednostki, społeczności powiatu, województwa, kraju, globu. Im mniejsza jednostka, tym mniej ważne jest źródło kryzysu. Czy to jest wojna, katastrofa, czy trzęsienie ziemi, sytuacja wymaga odpowiednich działań, umiejętności w celu przejęcia kontroli i sterowania danym zjawiskiem, zgodnie z przyjętym planem. A celem ostatecznym tych poczynań jest zapewnienie ludności wymaganego standardu życia, odpowiednich warunków.

Każdy kryzys, każde zagrożenie i inne nieprzyjemne zdarzenia powinny, i najczęściej tak bywa, spotykać się z reakcją na najniższym poziomie kompetentnej władzy i tak szybko, jak to tylko jest możliwe.

Władze powołane do rozwiązywania takich sytuacji muszą być kompetentne. Ich ocena sytuacji powinna być obiektywna, odpowiednia do rozwoju sytuacji.

Jeśli kryzys jest procesem albo skutkiem procesu (stanem), który ma swe źródło i przyczyny, na przykład w sprzecznościach formacji społeczno-politycznych, to może być²: prognozowany, rozpoznawany, identyfikowany, analizowany i oceniany, według uzyskanych ocen i prognoz mogą być podejmowane przedsięwzięcia zaradcze.

W tym momencie niezbędni są menedżerowie (zobacz rozdział 6 i 7), którzy dokonują wyboru ważności, ustalają priorytety, dysponują zasobami. Po podjęciu decyzji przystępują wraz z innymi do wdrożenia jej w życie³. Wszystkie działania są związane z wydawaniem zasobów pieniężnych. Bardzo istotne jest, aby utrzymywać kontrolę nad sytuacją i racjonalnie gospodarować społecznymi środkami.

Eskalacja kryzysu politycznego, militarnego, uszkodzenia elektrowni atomowych, zapór wodnych na rzekach, dużych pożarów czy powodzi może powodować utratę kontroli nad wydarzeniami, a tym samym wpływać na wielkości prognozy strat. Jego intensywność zależy od przebiegu zdarzenia i jest oceniana po fakcie, gwałtowność jest wielkością oczekiwaną (ocenianą przed faktem)⁴.

Kryzys zawsze przebiega podobnie, niezależnie od źródeł. Różni się czasem trwania (incydentalne, krótkotrwałe, średnioterminowe oraz permanentne), częstotliwością występowania (jednorazowe, sporadyczne, powtarzające się i cykliczne), czasem występowania (aktualne trwające, przewidziane w bliższej przyszłości i dalszej), ze względu na obszar zagrożenia (lokalne, regionalne i ponadregionalne) i stopniem zaskoczenia. Najpierw pojawiają się symptomy, potem sytuacja wykracza poza poziom stabilizacji Przyczyną tego może być katastrofa w naturze, rozruchy społeczne, blokada transportu, brakiem zaopatrzenia i inne. Nieumiejętne postępowanie, niemożliwość zapanowania nad sytuacją prowadzi do konfrontacji, np. potrzeb społeczeństwa dotkniętego katastrofą z możliwościami sił biorących udział w likwidacji skutków po katastro-

1

Ustawa z dnia 26.04.2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U.. Nr 89, poz.589 i 590), art. 3, także zob.; J. Gołębiewski, Zarządzanie kryzysowe metodą rozwiązywania problemów bezpieczeństwa, I Konferencja „Zarządzanie kryzysowe". Wyższa Szkoła Morska, Szczecin 2003, s. 20,

2

   R. Wróblewski, Wprowadzenie do strategii wojskowej, Warszawo 1998.

3

   J. Gołębiowski, Zarządzanie kryzysowe..., op. cii., s. 21.

4

   Ibidem, s. 22.