geremek10

SC03

G>

kryjówek złodziejskich (7 w Londynie, 6 w Westimnsterze 4 w Midlessex, 2 w Surrey), wreszcie opisuje szkolę rzemios a złodziejskiego. W jednym z domów, podaje ten raport, „by a szkoła, w której młodych chłopców uczono obcinania sakiewek”* — musieli oni kraść sakiewki lub wyciągać z nich pieniądze tak delikatnie, aby żaden z przywiązanych dzwonków nie wydał dźwięku i w ten sposób uzyskiwali prawo

wykonywania zawodu złodziejskiego.    .    ,,

Miasta wykazywały w ogóle większą krymmogennos niż wieś. Analiza spisów galerników hiszpańskich w X wieku dowodzi przewagi ludzi pochodzących z miast; w pewnej mierze mogło to być skutkiem sprawniejszego działania aparatu policyjnego na ich terenie, ale wydaje się prawdopodobne, że oddaje to także rzeczywistą strukturę prze-

BRONISŁAW GEREMEK

w innych krajach, niekiedy biorąc jednak pod uwagę także wartość skradzionych przedmiotów lub uwzg^dmając świętokradztwo jako czynnik obciążający, surowo traktując fałszowanie pieniędzy itp.)- Wśród 805 skazanych za kra-dzież w lalach 1651-1700 aż 422 było vmmych kwalifikowanej” (proporcja recydywistów me jest tu większa niż przy zwykłych kradzieżach — w obu kategonach P stępców wynosi 52%). Występowali om zazwyczaj w małych grupach, Uczących 2-5 osób, które jednak nie nosiły charakteru trwałego; skład tych spółek złodziejskich ustawicznie się zmieniał. Jedyną wskazówką istnienia szerszych więzi środowiska przestępczego jest to, że niektóre dzielni Amsterdamu miały reputację siedliska złodziei.

opisy wielkich miast zwracają uwagę na istnienie skupisk przestępczych - tak było w Sewilli czy Madrycie w Paryżu czy Londynie. Wiele wskazuje na to, ze właśnie w tych metropoliach występowały znaczniejsze zgrupowania zawodowych przestępców, funkcjonowały trwałe instytucje i więzi środowiskowe, były w użyciu tajemne języki przestępcze, a tawerny i domy publiczne stanowiły miejsca organizujące przestępczość. Opisy literackie znajdują pewne potwierdzenie w archiwach sądowych miast tej kategorii. Dla szesnastowiecznego Londynu dysponujemy dosc nie zwykłym dokumentem, a mianowicie raportem z 1585 roku opisującym środowisko złodziejskie. Raport podaje listę 45 najbardziej znanych złodziei londyńskich, wymienia 19

PRZESTĘPSTWO A ŚWIADOMOŚĆ SPOŁECZNA

stępczości. Większość karanych przestępców wywodzi się z miast„i to w pierwszym rzędzie z dużych. W okręgach Kordoby, Toledo, Madrytu i ValladoIid ponad 40% skazanych pochodziło z głównych miast każdej z tych prowincji większość zaś pozostałych wywodziła się z miast liczących więcej niz 2 tysiące rodzin.

Nawet we wczesnonowożytnych metropoliach przestępczość zawodowa była zjawiskiem bardzo ograniczonym, a w ogolnym jej obrazie przeważały drobne przestępstwa często okazjonalne, kiedy indziej zamykające się w rutynowych strukturach życia codziennego środowisk ludowych Zapewne me należy się poddawać sugestii liczb: znaczenie ąjawiska nie zalezy tylko od jego częstotliwości czy roz-nnarow ilościowych. Nic jednak nie wskazuje na to, aby na

ernżSi ^ePOk? ⁿ°^{WOZytnej rzecz}ywiście występek stał się

foW c ^{d a} j^P° ^{eczenstwa ani też}> ^{aby wokół} mce° kształtował się odmienny porządek społeczny.

Większe cechy prawdopodobieństwa ma to w wypadku

^{SZCZegÓ!nego rodz}ąju, jakim było włóczęgost-o. Nie było ono wynalazkiem nowożytnym, bowiem praw-

daws°ttt^a7 :^{CpreSJ1 antywłócz}?^gowskiej tkwiły w ustawodawstwie Justyniana, a w XIV wieku ustawy przeciwko

włóczęgom pojawiały się w większości krajów europejskich.

Snak ^Z 7°^cz9^gostwem w XVI i XVII wieku była jednak faktem uderzającym i to tym bardziej, że dotyczyła

zarownoi krajów o modelu protoindustrialnym, jak i krajów

wałacm ^S!^rf^tUraChu ^sP^ołeczn°-g°^spodarczych; występowała ona w tak rożnych modelach rozwojowych jak te które

^rePTbm°T^a7 ^teJu^eP°^{Ce Angli3}’ F-ic]7czy Hiszpania _nr °^braz środowiska groźnego i zorganizowanego, jaki

ka n f    antywłoczęgowskie i literatura pikarejs-

ka (łotrzykowska XVI i XVII wieku nie odbiega od tego

^{SPCCJalne UStaWy} skierowane przeciwko włóczę-«V° ^{SpraW? 26 Stanu} świadomości przede wszyst-Snrnu,* ??^ołecznych> ^gruP określających politykę represyjną. _e]™° ^r®^presjl antywłoczęgowskich jest najmocniejszym

wSu” Wł ^0nS7^kCu p^{1ZerUnku tej e}P^oki jako „żelaznego

ludS nnYJ°^{CZ? Y yh t}f^aktowaai P^rzez te ustawy jfk ludzie poza prawem, analogicznie do banitów, a statut

angielski z 1547 roku (odwołany jednak w trzy lata później)

1

56