IMAG0041 2

Wniknięcie wirusa do komórek

Rycina 10.24. Funkcja cyto-toksycznych i pomocniczych komórek I A - W górnej części przedstawiono aktywność cy-totoksycznych komórek T, które po aktywacji przez kompleksy peptyd-MHC niszczą komórki docelowe. B - Poniżej zobrazowano interakcję pomiędzy ko morką T pomocniczą a komórką prezentującą antygen, która po aktywacji wytwarza cytokiny w celu dalszej aktywacji układu immunologicznego

Komórki prezentujące antygen    komórki T

wacja limfocytów cytotoksycznych w narządach limfoidalnych, do których docierają komórki zainfekowane wintsowo lub komórki dendrytyezne kierujące się do tkanki limfatycznej. Po aktywacji i ekspansji klonalnej w węzłach chłonnych, limfocyty wędrują bezpośrednio do obszaru infekcji, by doprowadzić tutaj do zniszczenia wszystkich komórek zakażonych wirusami, np. komórek nabłonkowych.

► Duża grupa wirusów rozwinęła mechanizmy, by uniknąć zniszczenia przez komórki gospodarza. W szczególności mamy do czynienia z tłumieniem syntezy cząsteczek MHC I przez różne białka wirusowe. Kiedy dochodzi do zablokowania transportu cząsteczek MHC I na powierzchnię komórki, brak jest aktywacji cytotoksycznych limfocytów T i infekcja wirusowa może się wtedy rozprzestrzeniać bez przeszkód. Jednak ta „immunologiczna luka" zostaje wypełniona poprzez inne komórki, natural killers. Komórki NK są wyspecjalizowane w rozpoznawaniu i niszczeniu komórek MHC l-ujemnych. Poza tym komórki NK są bardzo silnie aktywowane do przeprowadzania cytolizy przez białka powierzchniowe, które powstają jedynie podczas reakcji stresowych powodowanych np. przez infekcje lub zwyrodnienie na tle nowotworowym. Mechanizmy wykorzystywane przez cytotoksyczne limfocyty T i komórki NK w celu zniszczenia komórek docelowych są identyczne. Komórki te wydzielają ziarnistości z substancjami cytolitycznymi, takimi jak na przykład perforyna i mogą indukować apoptozę w komórkach docelowych przez bezpośrednie interakcje międzykomórkowe. <

Limfocyty T cytotoksyczne CD8" dokonują lizy komórek zainfekowanych wirusem.

10.5.3.9. Cząsteczki MHC II i komórki pomocnicze T CD4*

Limfocyty T CD4⁺ wiążą przy pomocy swojego TCR cząsteczki MHC II. Cząsteczki M1IC II występują na wyspecjalizowanych komórkach, takich jak makrofagi, komórki dendrytyezne i limfocyty B. Dlatego te typy komórek są określane jako komórki prezentujące antygen (ryc. 10.24B). W przeciwieństwie do cząsteczek MHC I, cząsteczki MHC klasy II wiążą jedynie te pepty-dy, które są pozyskiwane przez komórki z przestrzeni zewnątrz-komórkowej podczas fagocytozy lub endocytozy. Już w krótkim czasie po syntezie MHC II zablokowane zostaje miejsce wiązania peptydów w retikulum endoplazmatycznym. Cząsteczki MHC II z pustym miejscem dla związania peptydów są gromadzone we-wnątrzkomórkowo w pęcherzykach. Pęcherzyki tc łączą się po fa gocylozic lub endocytozic antygenu z fagolizosomem i wiążą tam białka, które pochodzą z jego rozpadu. Obładowane peptydami cząsteczki MHC II są transportowane na powierzchnię komórek, stymulując w ten sposób limfocyty T CD4⁺.

Aby komórki T CD4⁺ zostały całkowicie zaktywowane i zróżnicowane do wyspecjalizowanych komórek pomocniczych, potrzebują widu sygnałów, w szczególności indukowanych przez cytokiny. W zależności od stadium zróżnicowania, komórki T pomocnicze można podzielić na dwie subpopulacjc, n mianowicie komórki pomocnicze Tl i komórki pomocnicze T2. Po stymulacji przez różnego rodzaje czynniki chorobotwórcze, makrofagi i komórki dendrytyezne tworzą IL-12, pobudzając limfocyty T CD4* do różnicowania w kierunku komórek pomocniczych Tl (Thl). One przede wszystkim produkują interferon y (IFN-y) (ryc. 10.25). Interferon y jest cytokiną, która aktywuje makrofagi, limfocyty T CD8', jak również komórki NK, tak więc stymuluje komórkowe mechanizmy obronne skierowane przeciwko czynnikom wewnątrzkomórkowym.

W przeciwieństwie do stymulacji izw. komórek pomocniczych T2 (Th2) prowadzi endocytoza antygenów, możliwa poprzez obecność przeciwciał na limfocytach B. Komórki Th2 wydzielają m.in. cytokiny IL-4 i IL-13, stymulując w ten sposób limfocyty B do różnicowania w kierunku komórek plazmatycz-nych i do sckrecji przeciwciał. Pobudzona zostaje więc hunio-ralna odpowiedź immunologiczna, która odgrywa ważną rolę przy zwalczaniu czynników zewnątrzkomórkowych.

203