IMAG0190

łudniowosłowiańskimi w jedną jednostkę federalną w ramach monar. chii. W dalszej perspektywie, w przypadku rozpadu państwa habsbuj. skicgo, mogłoby się to stać punktem wyjścia przyszłego niezależnego państwa południowosłowiańskiego. Strossmayer w zasadzie nie wykra. czai poza granice lojalizmu, oparcia dla swych celów politycznych po. szukiwał na ogół na dworze wiedeńskim, podkreślając, podobnie jak inni austroslawiści, że emancypacja polityczna Słowian habsburskich może być ważnym czynnkieni umocnienia monarchii. Były jednak też epizody w biografii politycznej Strossmayera, podobnie jak w biografii —* Ljudevita Gaja, kiedy zwracał się na wschód - ku Serbii i Rosji i zaczynał się poruszać na krawędzi lojalności wobec dynastii. Epizody te. nigdy do końca ostatecznie nie wyjaśnione i pozbawione bezpośrednich konsekwencji politycznych, ujawniają siłę przyciągania młodego serbskiego państwa i stanowią zapowiedź przyszłych przemian, które uczynią z i 1 irsko-strossmayerowskiego jugoslawizmu jeden z instrumentów zagłady Austrii.

S( rossmayora wymienia się jako przykład jednej z najbardziej zawrotnych karier chorwackich drugiej połowy XIX w. Syn niepiśmiennego kupca ze Sławonii poprzez studia, pobyt na dworze wiedeńskim w charakterze kapelana i wreszcie bogate biskupstwo, które stanowiło zaplecze materialne jego działalności, stał się, jak zgodnie podkreślano, prawdziwym gran dscign tur’cm, pierwszym człowiekiem w Chorwacji, poważanym w politycznych elitach europejskich. Równocześnie jednak był może jednym z największych przegranych wśród polityków i ideologów chorwackich; wszystkie jego wielkie idee: religijne, narodowe i polityczne okazały się utopijne. Bezskuteczne były jego dążenia do liberalizacji Kościoła, zaś próby konkretnych działań na rzecz zjednoczenia kościelnego spotykały się z oporem Rzymu i gwałtowny® potępiemem ze strony prawosławnych hierarchów, widzących w siś tylko pragnienie zniszczenia kościołów prawosławnych; realne proces? integracji narodowych przekreśliły ideę jednego narodu południc** słowiańskiego, rozwiały się tez kolejne plany szerszej federalizacji ^ narobił, a rzeczywistość dualistycznych Austro-Węgier pozbawiła2* grzeb jakichkolwiek szans na stanie się pohidniowosłowiańskim ^ trum integracyjnym.

Zaczynając budować od dymu z komina Strossmayer coś j^¹¹ zbudował. Wszystkie jego instytucje, z których najważniejszą hył ^