Image 138

Tabela 34. Macierz wygranych (zyski) firmy B

Strategie firmy A

Strategie firmy B

r ~	Pa= 1	Pa = 0,8
p. = i	Za = 11 min	Za = 13,5 min
II O 00	Za = 7 min	Za = 10,5 min

Oznaczenia: P - cena, Z - zysk, subskrypty „a”, „b” odnoszą się odpowiednio do firmy A i B.

Przyjmujemy, że firmy działają racjonalnie. Każda z nich zakłada, iż konkurent wybierze najlepszą dla siebie strategię.

Firma A postępuje zgodnie ze strategią maksiminu. Jeśli zastosuje cenę P_a = 1 zł, wówczas minimalny zysk jaki może osiągnąć wynosi 7,5 min zł. Jeżeli ustali cenę P_a = 0,8 zł, wtedy najmniejszy zysk wyniesie 9 min zł. Spośród zysków minimalnych firma A wybiera zysk największy, czyli 9 min zł. Strategią firmy A jest w tym wypadku ustalenie ceny na poziomie 0,8 zł.

Firma B także postępuje w myśl strategii maksiminu. Jeżeli ustali cenę P_b = 1, wówczas minimalny zysk jaki może osiągnąć wynosi 7 min zł. Jeżeli firma B zastosuje cenę P_b = 0,8, wtedy najmniejszy zysk wyniesie 10,5 min zł. W rezultacie strategia firmy B polega na ustaleniu ceny na poziomie 0,8 zł.

Obydwie firmy wybrały strategie ustalające ceny w wysokości 0,8 zł. Jest to więc strategia dominująca, natomiast na rynku ustala się jedna cena równowagi P = 0,8 zł.

Czytelnik łatwo zauważy, iż strategia wybrana przez obie firmy nie jest najlepsza. W porównaniu do strategii, w której cena wynosi 1 zł obydwie firmy osiągają mniejsze zyski (1 min > 9 min oraz 11 min > 10,5 min). Łączny zysk obydwu firm przy zastosowaniu strategii P = 0,8 zł wynosi 9 + 10,5 = 19,5 min zł, natomiast przy zastosowaniu strategii P = 1 zł wynosi 10 + 11 = 22 min zł.

Tak więc strategie maksiminu nie są w tym wypadku optymalne. Lepszym rozwiązaniem jest porozumienie się firm i ustalenie ceny na poziomie 1 zł.

Łączny zysk obydwu firm, a także ich zyski indywidualne będą wówczas większe.

Strategie maksiminu (minimaksu) prowadzą do rozwiązań optymalnych w grach o sumie zero. W grze o sumie różnej od zera strategie te nie muszą prowadzić do rozwiązania optymalnego.

powyższy przykład pozwala na wyciągnięcie kolejnego wniosku odnośnie zjawiska monopolizacji. Także teoria gier wskazuje na niekorzystne cechy działalności monopoli. Jeśli firmy A i B umówią się co do ceny sprzedaży i fakty-_cZnie będą działać jak jeden monopol (a nie jak dwóch konkurentów), wtedy osiągaM większe zyski lecz cena rynkowa, jaką muszą zapłacić kupujący, jest wyższa.

FORMY MONOPOLIZACJI

Pozycja monopolisty w zakresie produkcji lub zbytu umożliwia przedsiębiorstwu ustalenie ceny monopolowej i osiąganie większych zysków w porównaniu do warunków rynku konkurencyjnego. Z tej racji dążenie przedsiębiorstw do monopolizowania działalność gospodarczych jest cechą rozwijającej się gospodarki rynkowej.

Istnieją dwie podstawowe drogi umożliwiające przedsiębiorstwom osiąganie pozycji monopolistycznej. Pierwsza polega na nieustannym inwestowaniu w rozwój przedsiębiorstwa i opanowywaniu danej dziedziny produkcji lub rynku zbytu. Ponieważ konkurenci również podejmują podobne działania, proces ten jest niezwykle ksztowny (ogromne nakłady inwestycyjne oraz ryzyko związane z inwestowaniem) i długotrwały. Innym rozwiązaniem, umożliwiającym szybsze zdobycie pozycji monopolistycznej, jest łącznie się ze sobą przedsiębiorstw, często będących dotychczas konkurentami. Proces ten określa się mianem fuzji przedsiębiorstw. Łączenie się kapitałów przedsiębiorstw może mieć charakter tymczasowy lub trwały.

W wyniku łączenia się firm powstają nowe formy instytucjonalne, z których najbardziej znane to: poole i ringi, kartele, syndykaty, trusty, koncerny, konglomeraty oraz holdingi.

Poole i ringi

Przedsiębiorstwa tworzą poole lub ringi w celu zrealizowania konkretnego przedsięwzięcia i osiągnięcia korzyści ekonomicznych o charakterze monopolistycznym. Firmy wchodzące w skład poolu lub ringu ustalają np. wspólną politykę cenową, dzielą zadania produkcyjne oraz rynki zbytu.

Porozumienia tego typu są dość luźne i tymczasowe i po wykonaniu przedsięwzięcia ulegają rozwiązaniu.

Kartel

Kartele powstały w Niemczech na przełomie XIX i XX w. Umowy kartelowe dotyczą wspólnej polityki ustalania cen, podziału rynków zbytu (wyznaczania kwot rynkowych) a także koordynacji planów inwestycyjnych przedsiębiorstw. W skład karteli mogą wchodzić przedsiębiorstwa krajowe, zagraniczne a niekiedy instytucje rządowe poszczególnych krajów. Jednym z najbardziej znanych karteli międzynarodowych jest OPEC - Organizacja Państw Eksporterów Ropy Naftowej.

277