Image 98

- po prawej stronie minimum KCP punkt przecięcia długookresowej krzywej KM z krzywymi krótkookresowymi KM znajduje się powyżej krzywych kosztów przeciętnych.

W punkcie minimum KCP następuje zrównanie wszystkich krótko i długookresowych kosztów przeciętnych i marginalnych.

Ponadto, zależności między kosztem przeciętnym i marginalnym odnoszące się do krótkiego okresu czasu są także charakterystyczne dla kosztów w długim okresie czasu:

-    Jeżeli KCP spada, wówczas KM < KCP.

-    KM = KCP wówczas, gdy KCP osiąga minimum.

-    Jeżeli KCP rośnie, wtedy KM > KCP.

POSTĘP TECHNICZNY - PRODUKCJA - KOSZTY

Analizując funkcję produkcji oraz związane z nią koszty wytwarzania produktów przyjmowaliśmy zazwyczaj, iż proces produkcji dokonuje się w oparciu o daną technologię. W ramach danej technologii producent poszukiwał najlepszej (optymalnej) kombinacji nakładu czynników produkcji.

W rzeczywistości technologie produkcji ulegają zmianie. Ludzie wynajdują nowe sposoby wytwarzania produktów, wprowadzają nowe produkty i nowe metody zarządzania przedsiębiorstwem. Zmiany te tworzą postęp techniczny, który pozwala wytwarzać dobra przy pomocy mniejszych nakładów czynników produkcji (mniejszych kosztów produkcji).

Jeżeli zastosowanie nowej technologii pozwala osiągnąć większą niż poprzednio produkcję z danej wielkości nakładu zasobów (czynników), wówczas funkcja produkcji przesuwa się w górę.

Oznacza to, że koszty wytworzenia jednostki produktu (koszty przeciętne) a także zmiana kosztów z racji wzrostu (spadku) produkcji o dodatkową jednostkę (koszty marginalne) są mniejsze, dla każdej wielkości nakładu czynnika. Krzywe kosztów marginalnych i przeciętnych przesuwają się w dół (wykres 99).

Wykres 99. Wpływ postępu technicznego na produkcję i na koszty

Funkcja produkcji przesuwa się w górę    Krzywe kosztów przesuwają się w dół

Woływ postępu technicznego na produkcję i koszty można również analizo-. wprzypadku wieloczynnikowej funkcji produkcji. W poprzednich rozdziałach ^Wa atrywaliśmy dwuczynnikową funkcję produkcji posługując się kategorią izok-^roZP produkcji. Izokwanta produkcji charakteryzuje się m.in. tym, że czynniki ^Wf!dukcji (praca, kapitał) mogą się wzajemnie zastępować. Wyrazem tego jest P^r0 _ajna|na stopa technicznej substytucji, która wyraża stosunek w jakim można ^tapić j^eden c^zyⁿⁿ'k produkcji drugim czynnikiem bez zmiany wielkości produkcji (pozostając na tej samej izokwancie).

Marginalną stopę technicznej substytucji kapitału przez pracę oznaczaliśmy [jako relację produktu marginalnego pracy do produktu marginalnego kapitału:

PM.

^MSTS* ⁼ pm7

Postęp techniczny zmienia nakłady czynników produkcji a także relacje mię-tzy nimi. Z tego punktu widzenia wyróżnia się trzy rodzaje postępu techniczne-d: neutralny, pracooszczędny i kapitałooszczędny.

Neutralny postęp techniczny ma miejsce wówczas, kiedy w wyniku wpro-adzenia nowej technologii produkcji marginalny produkt pracy i marginalny rodukt kapitału wzrastają w równym stopniu. Marginalna stopa technicznej sub-itytucji nie ulega zmianie - jest taka sama przed i po zmianie technologii, ostęp techniczny jest neutralny ponieważ nie skłania przedsiębiorstwa do miany relacji między kapitałem i pracą.

Pracooszczędny postęp techniczny polega na tym, że w wyniku nowej te-hnologii marginalne produkty rosną lecz marginalny produkt pracy wzrasta wol-3j niż marginalny produkt kapitału. Jeżeli ceny czynnika pracy (w) i czynnika pitału (r) nie zmieniły się (w/r jest stałe), wówczas dla wytworzenia jednostki roduktu producent będzie używał mniej czynnika pracy w stosunku do danej ielkości kapitału (lub więcej kapitału w stosunku do danej wielkości pracy), iżeli poprzednio. W tym sensie postęp techniczny oszczędza pracę - jest acooszczędny. Ponieważ wykorzystanie kapitału jest stosunkowo większe po-fęp ten można również nazwać kapitałochłonnym.

Kapitałooszczędny postęp techniczny oznacza, że w efekcie nowej tech-!ogii produkcji marginalny produkt pracy wzrasta bardziej niż marginalny pro-kt kapitału. Skłania to producenta (przy niezmienionej relacji cen kapitału racy) do wykorzystywania mniej kapitału w stosunku do danej wielkości na-du pracy w celu wytworzenia jednostki produktu. Równocześnie oznacza to, ^{v st}°sunku do danego nakładu kapitału wykorzystuje się więcej pracy. Tego zaju postęp techniczny nazywany jest również pracochłonnym.

PODSUMOWANIE

Koszty produkcji stanowią istotny składnik optymalizacji decyzji podejmo-^wanych przez producenta. Znajomość kształtowania się kosztów pozwala określić rozmiary produkcji maksymalizujące zysk producenta.