Image0010

z Berengarią z Nawarry, opóźniły przybycie króla pod Akkę (8 czerwca). Władcy się nie lubili, a na dodatek każdy z nich miał odmienne zdanie o zamorskiej wyprawie. Dla Ryszarda było to wyzwanie, dla Filipa niezbyt pożądany obowiązek polityczny i religijny.

Oblężenie Akki zakończyło się powodzeniem w połowie lipca 1191 roku. Po tym wydarzeniu król Filip nie bacząc na wcześniejsze ustalenia opuścił Tyr na początku sierpnia i powrócił do Europy. Na polu walki pozostał Ryszard, który od początku tej wyprawy i tak uważał się za głównodowodzącego.

Choć bitwa pod Arsufem we wrześniu 1191 roku nie przyniosła rozstrzygnięcia, to Ryszard odniósł ważny sukces psychologiczny. Saladynowi nie udało się ani oswobodzić Akki, ani zwyciężyć w polu zachodniego rycerstwa. Obawiał się on również o Jerozolimę, gdyż postępy Ryszarda były bardzo widoczne. Toczone jesienią negocjacje pomiędzy stronami konfliktu nie przyniosły większych rezultatów, tym bardziej że w ich cieniu gotowano się do dalszych walk. Niepokojąco wyglądały w obozie chrześcijańskim sprawy związane z następstwem tronu po zmarłej w końcu lipca 1190 roku Sybilli, gdyż jej małżonek Gwidon automatycznie utracił tron, ale nie zamierzał się z tym pogodzić. Dopiero odkupiwszy w 1192 roku Cypr od templariuszy mógł zachowując tytuł królewski przenieść się bez uszczerbku na honorze do nowego królestwa. Prawa dziedzictwa tronu jerozolimskiego przeszły na Izabelę (1192-1205), siostrę zmarłej, której baronowie przydali za męża Konrada z Montferrat, ale ten został zamordowany przez asasynów w końcu kwietnia 1192 roku, na kilka dni przed koronacją. Wobec palącej sytuacji politycznej, nie bacząc na zwyczaje, dla właśnie owdowiałej Izabeli przydano, kilka dni po pogrzebie Konrada, kolejnego małżonka w osobie Henryka hrabiego Szampanii (1192-1197).

Z początkiem lata 1192 roku Frankowie zaczęli sposobić się do ataku na Jerozolimę, odnosząc nawet sukces i rujnując bogatą karawanę. W sukurs Saladynowi, zaniepokojonemu tymi planami, przyszły niesnaski i niezgoda w wojskach chrześcijańskich. Zrezygnowano z marszu na Jerozolimę, a Ryszard wycofał się zrazu do Jaty, a potem do Akki, coraz poważniej myśląc o zaniechaniu dalszych walk i o pokoju z muzułmanami. Saladyn zaś wykorzystał sytuację i obiegł Jafę, by ją zdobyć pod koniec lipca za wyjątkiem cytadeli. Zaniepokojony tym Ryszard natychmiast pożeglował z Akki do Jafy, a jego niewielki zastęp rycerzy w brawurowym ataku zmiótł z miasta żołnierzy Saladyna, który ratował się ucieczką. Rozpoczęto negocjacje, ale utknęły one z powodu niezgody wokół dalszych losów Askalonu. Wobec tego Saladyn postanowił zdusić nieliczne siły Ryszarda pod Jafą w otwartym polu (5 sierpnia). Oddziały' Ryszarda nie ustąpiły jednak pod naporem jazdy muzułmańskiej, która została osaczona gradem strzał angielskich łuczników. Mimo toczącej się bitwy, kiedy pod Ryszardem padł rumak, Saladyn wysłał mu w podarunku dwa nowe. Bitwa trwała do wieczora i zakończyła się sukcesem mężnego króla. Takie rozstrzygnięcie przesądziło o podjęciu rozmów pokojowych. Ryszarda niepokoiły także wieści z Anglii o wyczynach jego brata Jana, był zmęczony klimatem i schorowany. Saladyn również był chory, a widoków na zakończenie wojny nie było. Wreszcie 2 września 1192 roku Ryszard w obecności posłów Saladyna podpisał pokój na pięć lat. Był korzystny dla obu stron, zważywszy na wcześniej poniesione straty przez Franków. Askalon miał zostać zniszczony, chrześcijanie wprawdzie nie odzyskiwali Jerozolimy, ale mieli zagwarantowany swobodny dostęp do niej oraz innych miejsc kultu. Muzułmanie pozbywali się niebezpiecznego króla z Anglii, Jerozolima pozostawała w ich rękach, a terytoria Franków zostały poważnie zredukowane.

Na początku października 1192 roku Ryszard odpłynął z Akki, zamykając swą krucjatową przygodę w przeświadczeniu dobrze spełnionego chrześcijańskiego i rycerskiego obowiązku. Saladyn zaś po zakończeniu wojny przystąpił do odrabiania zaległości, które powstały w wyniku wojny z Frankami. Trudy wojenne zaczęły się odzywać ze zdwojoną siłą, a przecież sułtan miał około pięćdziesięciu czterech lat. Stan jego zdrowia zaczął się gwałtownie pogarszać z nastaniem 1193 roku. Nie wyruszywszy na planowaną pielgrzymkę do Mekki postanowił powitać wracających stamtąd 19 lutego 1193 roku. Już wieczorem tego dnia osłabł, uskarżał się na bóle, a medycy stwierdzili gorączkę. Na dwa dni przed śmiercią Saladyn

XIX