img094 2

8. BADANIE WŁAŚCIWOŚCI ELEKTRYCZNYCH

Jerzy Kapko

8.1. Pojęcia i określenia

Tworzywa sztuczne, znajdujące szerokie zastosowanie w elektrotechnice i elektronice jako izolatory' (np. części kondensatorów), przewodzą zawsze w pewnym stopniu prąd elektryczny i gromadzą na swej powierzchni ładunki elektryczne. Mogą one ulegać przebiciu i wykazują różną odporność na prądy pełzające. Specyfika pomiarów właściwości izolatorów, jakimi s<t tworzywa sztuczne, wymaga wykonywania pomiarów przez wyspecjalizowanych elektryków'. Gotową aparaturę pomiarową spotyka się rzadko, natomiast zestawianie jej z podzespołów-, tj. przewodów elektrycznych, rezystorów', transformatorów', kondensatorów, amperomierzy i woltomierzy, leży w zasięgu możliwości przeszkolonych techników.

Polskie Normy zawierają wymagane schematy połączeń. Pomiary elektryczne powinni wykonywać pracownicy specjalnie w tym celu przeszkoleni, gdyż powierzanie ich niefachowcom może być nawet niebezpieczne.

Właściwości elektryczne tworzyw sztucznych definiuje się za pomocą rezystancji, wytrzymałości elektrycznej, odporności na luk elektryczny, odporności na prądy pełzające i przenikalności elektrycznej.

8.2. Rezystancja

Podstawową właściwość izolatorów, tj. rezystancję, mierzy się zgodnie z normą [ 1J- Wyniki powinno się podawać z dokładnością do ±5% dla rezystancji do JO'¹ £2, ±10% dla rezystancji 10⁹-10^{, ł} £2 i 20% w przypadku rezystancji powyżej 10¹³ Q.

Rezystywność skrośna p_v jest to stosunek wartości natężenia stałego pola elektrycznego. przyłożonego do elektrod, do ustalonej wartości gęstości prądu płynącego przez próbkę; jednostką jest £2 • cm.

Rezystywność powierzchniowa p_s jest stosunkiem wartości natężenia pola elektrycznego do wartości gęstości prądu płynącego po powierzchni próbki; jednostką rezysty wności powierzchniowej jest Ś2.

Zalecenia dotyczące próbek do badań podano w tab. 8.1.

Tabela 8.1. Rodzaj i wymiar)' próbek stosowanych w badaniach rezystancji

Rezystancja mierzona	Rodzaj próbek	Wymiary próbek, mm
Rezystywność skrośna lub powierzchniowa	płaskie (okrągłe) lub kwadratowe	średnica lub długość boku próbki kwadratowej 50-150 grubość nie większa niż 10
	rury	długość co najmniej 150 średnica wewnętrzna co najmniej 5 grubość nic większa niż 10
Rezystancja powierzchniowa	płaskie (prostokątne)	długość boków prostokąta co najmniej 60x150
	rury	długość 60
	taśmy	długość co najmniej 50 szerokość nie większa niż 25,5 grubość nie większa niż 1
Rezystancja izolacji	płaskie (prostokątne)	długość boków prostokąta co najmniej 50x75 grubość powyżej I
	rury	długość co najmniej 75 średnica co najmniej 20 grubość powyżej 1
	pręty	długość co najmniej 75 średnica co najmniej 20

Próbki przed badaniem przemywa się cieczą obojętną dla badanego tworzywa, np. alkoholem lub benzyną ekstrakcyjną.

8.3. Wytrzymałość elektryczna

Badanie wytrzymałości elektrycznej materiałów elektroizolacyjnych stałych opisują zarówno normy europejskie, jak i krajowe [2] i [3]. Wymagania dodatkowe dotyczące badań napięciem udarowym opisuje norma [4].

Bada się płyty o grubości do 3 mm (w razie potrzeby ścieniane), folie, a nawet tkaniny, stabilizowane w temp. 23±2°C, przy wilgotności 50±5%, tj. w warunkach normalnych wg normy europejskiej. Próbki mają kształt krążka o średnicy