img102 3

sionkowo-rdzeniowej i sialkowo-rdzeniowej. Funkcji drogi korowo-rdzeniowej nic udało się przywrócić.

U ssaków odbudowa ciągłości drogi korowo-rdzeniowej jest skomplikowana, ponieważ motoneurony korowe są zależne od ciągłego dopływu substancji troficznych, a ponadto neurony piramidowe wymagają specjalnych czynników neu rotroficznych stymulujących ich odrost. Regeneracja po częściowym przecięciu rdzenia kręgowego u dorosłych szczurów zazwyczaj nie występuje. Pełną regenerację po całkowitym przecięciu rdzenia kręgowego zaobserwowano jedynie u noworodków szczura.

Różnice w zachowaniu się tkanki nerwowej rdzenia kręgowego pomiędzy osobnikami w różnym wieku wynikają z odmiennych ilości endogennie syntetyzowanych czynników wzrostu. U noworodków szczurów niedojrzałe astrocyty, u których odnotowano ekspresje wimentyny i GFAP (Glial Fibrilary Acidic Protein) indukują wydłużanie aksonów drogi korowo-rdzeniowej w pierwszych 10 dniach po urodzeniu. Rola aslrocytów polega na syntezie odpowiednich czynników wzrostu m. in. FGF (Fibroblast Growth Factor), a także na formowaniu czynnościowych połączeń synaptycznych. FGF-2 syntetyzowany przez niedojrzałe astrocyty jest silnym stymulatorem, indukującym rozrost i reperacje uszkodzeń tkanki nerwowej. Organizmy dorosłe nie wykazują ekspresji genu kodującego FGF-2. Komórki macierzyste w medium zawierającym FGF-2 różnicują się w neurony i komórki gleju. Dojrzałe astrocyty i oligodcndrocyty nie wykazują troficznego wpływu na aksony uszkodzonych neuronów ośrodkowych.

2. Charakterystyka blizny glejowej

Utrata komórek po URK następuje w wyniku mechanicznego urazu i procesów chemicznych, które towarzyszą rozwijającemu się stanowi zapalnemu. Mechaniczne uszkodzenie rdzenia kręgowego nasila generację wolnych rodników, przyspiesza peroksydację lipidów błon komórkowych komórek nerwowych, prowadzi do zmian aktywności katepsyn, przyspiesza procesy nekrozy i apopto-zy. W ciągu 24 h po urazie obumiera około 50% astrocytów i oligodendrocylów w obrębie substancji białej strefy uszkodzenia. W ciągu kolejnych tygodni liczne komórki gleju ulegają obkurczeniu i czynnościowej degeneracji. Cytokiny wydzielane przez uszkodzone in vitro neurony powodują śmierć sąsiadujących komórek w drodze nekrozy, zaś in vivo są białkami przyspieszającymi apoptozę. Upośledzenie transmisji neuronalnej prowadzi do utraty astrocytów i oligoden drocytów oraz mielinucji aksonów. Między 6-12 godziną po urazie podnosi się poziom cytokin, które aktywują syntezę czynników neurotroficznych przez astrocyty. Komórki mikrogleju i makrofagi nacieku zapalnego wydzielają IL-lfł, która zwiększa syntezę IGF-1 (Insulin Growth Factor) u astrocytów myszy. Białka IGF-1 i CNTF (Ciliary Neurotrophic Factor) są głównymi czynnikami aktywującymi oligodendrocyty do mielinizacji uszkodzonych aksonów. Czynniki neurotoficzne m. in. NGF (Nerw Growth Factor), NT-3 (Neurotrophin) i GDNF (Glical celi linę - Derived Neurotrophic Factor) wspomagają przeżycie neuronów po urazie i intensyfikują regenerację gleju. Źródłem cytokin w obrębie uszkodzenia OUN są komórki mikrogleju i efektorowe komórki immunologiczne i neurony. Cytokiny i czynniki neurotroficzne modulują migracje i różnicowanie komórek prekursorowych. W ciągu 48h po urazie rdzenia kręgowego komórki o nieregularnym kształcie, wykazujące na swojej powierzchni wysoką ekspresję białka NG-2, rozpoczynają proces tworzenia blizny glejowej.

Formowanie blizny glejowej ma na celu izolację tkanki nerwowej od środowiska tkanek otaczających, aby je chronić przed uszkodzeniem. W skład blizny glejowej wchodzą komórki gleju, które często ulegają hipertrofii, oraz komórki pozytywnie barwiące się proteoglikanami NG-2, które są prekursorowymi ko morkami glejowymi. W centrum ogniska urazowego po 3 dniach od 1 IKK, poją wiająsię makrofagi mikrogleju oznaczane markerem ()X-42. Najintensywniejsze podziały komórkowe i różnicowanie komórek NG-2 pozytywnych zachodzą pomiędzy 3 a 7 dniem po urazie. Populacja komórek identyfikowana przy pomocy NG-2 jest heterogeniczna, zaliczają się do niej m. in. niektóre makrofagi mi krogleju i astrocyty. W ciągu 6 tygodni od urazu prekursorowe komórki NG-2 pozytywne różnicują się głównie na oligodendrocyty i astrocyty. Subpopulacje komórek prekursorowych NG-2 uważa się za komórki prekursorowe oligoden-drocytów OPC. Populacja komórek blizny glejowej zawiera ponadto komórki których nie scharakteryzowano i nie oznaczono specyficznymi markerami antygenowymi. Gęstość blizny glejowej nie jest jednolita. U szczurów występują różnice pomiędzy fragmentami czołowymi a ogonowymi. Zjawisko to jest efektem stopnia uszkodzenia dróg nerwowych określonego fragmentu rdzenia kręgowego, których komórki modulują migrację komórek blizny glejowej.

Blizna glejowa jest barierą uniemożliwiająca regenerację aksonów neuronów. W wyniku urazu końcowe fragmenty aksonów ulegają całkowitej chroma-tolizie.

Chociaż naturalna regeneracja uszkodzonych neuronów w dojrzałym OUN jest mało efektywna, umiarkowany powrót sprawności rdzenia po nickomplet-