img125

178

Mąż nie pragnie żaden Byśmy się pobrali.

Asowie, i związani z nimi Wanowie (tu jak i w wielu innych miejscach pojawiający się tu pod mianem Elfów) unikali bowiem wchodzenia w parentele z Olbrzymami. Snorri (Gylf37) podkreśla zresztą, że podobne obiekcje mógł mieć i Gymir, ojciec Gerdy. Frej poprosił więc Skimira, by wybrał się w jego imieniu prosić o rękę jego ukochanej i przywiódł ją do niego, nie bacząc na to, czy spodoba się to ojcu wybranki, czy też nie. Skirnir zgodził się ruszyć na niebezpieczną wyprawę, ale pod warunkiem, że otrzyma od Freja jego magiczny miecz „co sam się wznosi, by bić Olbrzymów” i konia, zdolnego dowieźć go do ich świata^{1 2 3}. Wyprawa Skimira do zagrody Gymira ma wszelkie cechy wyprawy do zaświatowej krainy (Skm. 10-15, 17-18) po ukrytą tam w zamknięciu kobietę, podobnie jak wyprawa Svipdaga po Mengladę w Fjolsvinssmal, czy odnalezienie Sigdryfy przez Sigurda w Sigdrifumal⁴¹. Odpowiedni koń był więc Skimirowi niezbędnie potrzebny, nie każdy wierzchowiec nadawał się bowiem do wyprawy w zaświaty i na zwyczajnym koniu Skirnir nie zdołałby dotrzeć do zagrody Gymira. Wątek oddania Skimirowi miecza mieć może jeszcze głębsze przyczyny. Pomimo że Skirnir jest w dużym stopniu alter ego Freja (P. Bibrie 1986, 29), podkreśla się często, że oddanego słudze miecza zabraknie mu w dniu ragnarók.

W zamian za zgodę Gerdy na jej związek z Frejem {Skm. 19-22) Skirnir oferuje pięknej Olbrzymce szczerozłote, oddalające starość jabłka (epli ellifu... al-gullin) i złotą bransoletę, tę samą, która spłonęła z Baldrem na jego stosie {ba-ugr... thott brendur se med ungum Odins sytii) - czyli jabłka Idunn i Draupnir Odyna! Jako dar chce jej też oddać otrzymany od Freja magiczny miecz. Ale Gerda pozostała nieugięta, nawet wtedy, gdy Skirnir zaczął dla odmiany grozić jej i jej ojcu tym samym cudownym mieczem {Skm. 23-25). Poskutkowały dopiero czary {Skm. 26-36). Skirnir udał się do gaju i biorąc do ręki różdżkę {gam-bateinń) zerwaną ze świeżego, żywego drzewa zagroził Gerdzie obłędem, szałem, troską, rozpaczą, niespełnionym pożądaniem, małżeństwem z trójgłowym Thursem (lub, co gorsza, staropanieństwem), gniewem Odyna, a wreszcie sięgnął do magii run, ryjąc trzykrotnie przynoszącą nieszczęście runę thurs, a potem runy hańby {ergi), żądzy (aedi) i niedoli (otholaf⁸. Czary Skimira znalazły znakomite potwierdzenie w runicznym zaklęciu miłosnym odkrytym w Bergen,

			iwm	T
^vx;	m\Y	'TW-T		r

Ryc. 19. Fragmenty zaklęcia runicznego z Bergen

gdzie ktoś, używając identycznych nieomal sformułowań, grozi swej wybrance wstydem, hańbą i niespełnioną żądzą, jeśli nie odwzajemni jego miłości⁴.

Rist ek botrunar, rist ek bjargrunar, einfalt vid alfum, tvifalt vid trollum, brifalt vid [mrsum.

Vid inni skaedu Skag-valkyriu Svat ei megi Laevis kona Li fi f)inu g( randa).

Ryję runy uzdrawiające.

Ryję runy rozwiązujące.

Raz wśród Elfów Dwa wśród Trolli Trzy wśród Thursów....

Ze szkodzącą Leśną walkirią. Abyś nie mogła Choćbyś chciała. Podstępna kobieto

W życiu twoim...

Posyłam cię Czaruję cię Na wilczy wstyd I na niedolę,

I na cierpienie iolun (szaleństwa?). Abyś nigdy nie spoczęła.

Abyś nigdy nie zasnęła.

Ek sendi Jjer. ek sida Jjer ylgjar ergi ok u^ola.

A |)er renni u[)oli Ok ioluns mód.

Sittu aldri,

Sof |ju aldri.

Ant mer sem sjalfri [)er. Berist rubus [etc.]

Kochaj mnie jak kochasz sama siebie. Rzucam rubus rabus et arantabus (...).

Ostatnia pseudołacińska fraza znaczy to samo co hokus, pokus, marokus, jako że jesteśmy z naszą inskrypcją w czternastowiecznym europejskim mieście. W powyższym tłumaczeniu nie przyjmuję sporej części interpretacji przyjętej przez E. Marold, która (podobnie jak A. Liestol) wbrew Sigdrifumal tłumaczy bjargrunar jako runy górskie (tymczasem są to raczej runy położnicze lub rozwiązujące), a w wyliczonych runach Elfów, Trolli i Thursów widzi runy skierowane przeciw tym istotom, co

1

   Skm. 8-10 oraz Gylf. 37, gdzie jednak Snorri nie wspomina o koniu.

2

   L. Motz 1981; E.C. Polome 1995, 590.

3

   Interpretuje się je jako „popsute”, perwersyjne runy odwracające ich normalne znaczenie; oaedi (niedola) odwraca znaczenie runy odal (oznaczającej dziedzictwo), ergi odwraca znaczenie runy ar, oznaczającej dobrobyt, płodność i pomyślność, itd. Tak P. Bibrie 1986, 33.

4

Napis pochodzący z 1380-1390 roku (Liestpl 1963, 41; tenże 1965, 33; E. Marold 1998, 683), niestety częściowo uszkodzony, zawiera długie i skomplikowane w treści zaklęcie;