Str 115

nym nie mogą one przesuwać się „pod prąd”. Można więc powiedzieć, że jak długo ponad koroną przelewu panuje ruch krytyczny, tak długo poziom dolnej wody nie wpływa na wydatek i obraz pracy przelewu. Przelew taki nazywamy

I
-	Uo

Rys. 7.11

^; / / / / / / V/////////\r! >>>//,

niezatopionym. Ponieważ przejście z głębokości krytycznej na większą jest niemożliwe ze względu na ograniczoną energię, ruch krytyczny istnieje tylko wtedy, gdy wzniesienie wody dolnej nie przekracza głębokości krytycznej na przelewie. Jeżeli oznaczymy:

a — wzniesienie wody dolnej ponad koronę przelewu, h_p — głębokość krytyczną odpowiadającą przepływowi Q, to warunek zatopienia można zapisać następująco: a < h_p — przepływ nic zatopiony, a > h_p — przelew zatopiony.

W przypadku braku strat przy wejściu wody na przelew

H

au_n

2g

W praktyce h_p jest nieco mniejsze i przyjmuje się h_p = kH, gdzie współczynnik k odczytuje się z tablic w zależności od kształtu wlotu i szorstkości powierzchni przelewu.

Dla przelewu o stałej szerokości b wydatek można obliczyć za pomocą wzorów:

—    przelew niezatopiony

Q = mb H \j2gH,

-    przelew zatopiony

Q = cp ab _v'2g (H -a);

wielkości a i H pokazano na rys. 7.11, a wartości współczynników m i <p znaleźć można w tablicach. Orientacyjnie

m = 0,3+ 0,4, cp = 0,8 + 0,95.

Wszystkie podane wzory na wydatek przelewów, zarówno o ostrej krawędzi, kształtach praktycznych jak i o szerokiej koronie, odnoszą się do przy-

115