K �jna DIALEKTY POLSKIEz82

201

się tej oboczności. Można natomiast zaobserwować, że z czasem oboczność ta ulega pewnemu uporządkowaniu przez upowszechnienie się w poszczególnych dialektach jednej z obocznych postaci lub przez ograniczenie jej występowania tylko w pewnych typach semantycznych względnie nawet wyrazach.

Do obszarów, na których .spośród obocznych postaci sufiksn -aty |j -asty upowszechnił się -aty, należą dialekty łużyckie i czeskie (Winki 39—12) oraz przylegle śląsko-wielkopolskie tereny po Pszczynę, Katowice. Jędrzejów, Włoszezowę, Radomsko, Łódź. Włocławek, Szubin i Czarnków oraz okolice Bochni (44A), gdzie pomijając pojedyncze wypadki występowania 8uf. -asty, można mówić o wyłącznym panowaniu typu graniaty, liściaty, kraciaty, łaciaty, pasiasty, mroziaty, krasiaty itd. Poza tymi obszarami w dialektach połabskim, kaszubskim, mazowieckim i małopolskim, podobnie jak w językach wschodnio- i południowosłowiańskich, doszło do upowszechnienia się w jednych wyrazach przyrostka w postaci -at-, w innych natomiast grupach wyrazów zapanował sufiks -ast-, a czasem ten sam przymiotnik może występować zarówno z jednym jak i z drugim przyrostkiem.

Rieeo inaczej przedstawia się sprawa ustalania się budowy fonetycznej przyrostka -ity || -isty. Upowszechnienie postaci pierwszej tego przyrostka dokonało się konsekwentnie lub prawie konsekwentnie na terenach łużyckich, czeskich oraz południowosłowiańskich. więc w zasięgu 14B (Winki 57 n., m. 7). Ra peryferiach tego obszaru przeważnie lub wyłącznie zapanowała postać sufiksu -iły: wodnity, płaszczyły, Jcamieniły, mączyły, barczyty itd. Taki stan panuje w gwarach Polski zachodniej po Jabłonków, Cieszyn, Katowice, Częstochowę, Łowicz, Płock, Rypin, Brodnicę. świccie, Chodzież, a wyspowo kolo Bochni, Limanowej, na północy koło Złotowa, Bytowa, Wejherowa i w gwarach słowińskich (44C). Ra tych terenach występuje też obocznie lub w pewnej ilości przymiotników przyrostek -isty. Podobny chyba stan trzeba przyjąć dla obszarów słowackich (zob. Winki 68), które objęliśmy tą sarną linią, wyznaczającą wschodnie zasięgi przeważającego lub obocznego występowania przyrostka przymiotnikowego -iły. Ra północ i wschód od lini 440, a więc w dialektach kaszubskim, mazowieckim i małopolskim oraz w językach wsehodnio-słowiańskich i w bułgarskim występuje prawie wyłącznie postać sufiksu •isty. Niewystępowanie lub sporadyczne tylko występowanie na obszarach 44A, 44B i 440 omawianych przyrostków w postaci z wtórnym -s-nie musi świadczyć, że pustać ta nie rozwinęła się tu. Przyna jmniej przyrostek -i-si- musiał tu kiedyś występować, skoro wytworzył się na tych terenach przyrostek -iMe s' -ist-io (zob. 199) przed r. 1400 w Wielkopolsce i na Śląsku oraz utrzymujący się częściowo do dziś w językach łużyckich i czeskim.