K �jna DIALEKTY POLSKIE735

45

można 'widzieć w tworzeniu się na terenach kultury łużyckiej silnie powiązanej z nią kultury grobów jamowych, zwanej kulturą przeworską. Odznaczała się ona między innymi takimi właściwościami, jak budowanie domów prostokątnych o ścianach plecionych i oblepianych gliną, stosowaniem radlić żelaznych, udoskonaleniem produkcji rzemieślniczej (metalurgii i garncarstwa), budowaniem osad na pagórkach, pogłębianiem się wspólnoty (bogato wyposażone groby książęce), a głównie obrządkiem pogrzebowym, który polegał na przeważnym stosowaniu grobów bez-popielnicowych, zawierających w zwykłej jamie poza spalonymi kośćmi nieboszczyka i darami grobowymi całą pozostałość stosu. Towarzyszą tym grobom również groby popielnicowe czyste lub obsypane resztkami stosu (SSS II 560) — a więc odbicie zwyczajów tak typowych dla wene-clyjskiej kultury’ łużyckiej. Kultura przeworska powstała na obszarach między Odrą i Bugiem. Natomiast na wschód od Bugu — po Dniepr, panowała w tymże czasie paralclna do przeworskiej i bardzo jej bliska zarubiniecka kultura pól grzebalnych.

W wyniku omówionych procesów migracyjnych Słowianie w ostatnich wiekach starej ery nie tylko skolonizowali obszary zachodnie po Odrę i Bałtyk, ale też zasymilowali pod względem językowym tubylczą ludność wenedyjską. Gdy na początku nowej ery Germanie (Goto-Gepido-wic) wkroczyli na tereny wiślańsko-odrzańskie, etnonimem znanego im 7. tych okolic ludu Wenedów zaczęli nazywać zastaną tu ludność, która składała się ze Słowian oraz z mówiących po słowiańsku, językowo zasymilowanych potomków wenedyjskiek (Berns 67). Stąd Wenedami nazywali Słowian przez dłuższy czas historycy starożytni (Pliniusz, Tacyt, Ptolemeusz) oraz później Finowie.

Będące wynikiem masowej penetracji gospodarczej tak znaczne rozprzestrzenienie się Słowian na zachód i wschód — od dorzecza Odry po średni bieg Desny i od Bałtyku po Karpaty — spowodowało, że jednolici dotychczas etnicznie i językowo Pra.słowianie rozpadli się w ostatnich stuleciach p. n.e. czy na przełomie starej i nowej ery na dwie grupy ludnościowe: a) zachodnią, która na zachód od Bugu, w dorzeczu Wisły i Odry zasymilowała ludność wenedyjską i przyjęła jej (łużycką) kulturę, przekształcając ją częściowo w kulturę przeworską (grobów jamowych), oraz b) wschodnią w dorzeczu rzek wpadających do Morza Czarnego, która wyróżniała się zarnbiniecką kulturą pól grzebalnych.

Ten nowy układ stosunków ludnościowych nie pozostał bez wpływu na dalszy rozwój właściwości języka Prasłowian. Zasymilowane bowiem przez zachodni odłam Słowian substraty przekazały mu zapewnie niektóre własne tendencje i właściwości strukturalne — język słowiański w realizacji zeslawizowanej ludności obcego pochodzenia nie był, jak można sądzić, wolny od niesłowiańskich naleciałości. Poza tym wywołana tak