K �jna DIALEKTY POLSKIE719

a) w centralnych dialektach, które stały się podstawą grup językowych indyjskiej, irańskiej, ormiańskiej, albańskiej, słowiańskiej i bałtyckiej — zwanych satemowymi, doszło do defonologizacji opozycji la-bialnośei (k-‘ g^l- gVJi k g gh) przy zachowaniu opozycji miejsca artykulacji, a następnie do zastąpienia tylnojęzykowych palatalnych afrykatami, które przeszły w spiranty, a więc:

Jć g gh ^ <T ... ^ §' ś s

np. *kmtóm awest. satam, skr. śatdm, lit. Simtas, lot. simts, psi. sUto; *yhcicni- _ awest. zyd, zamaka, skr. hemantds. lit. Memit, psi. zeima 'zima’, natomiast labializowane zatraciły uwargowienie: *k"ol 'co’ —skr. kas, lit. kas, psi. lefito; *nogV- =, skr. nagnds, lit. nHogas, psi. nagos, dając takie same kontynuanty jak nielabializowane, np. *kru-, *kreu- ^ skr. kranik, lit. kraujas, psi. kra, krHve; *kap- łac. capid, goc. liafja, gr. xd.iTui, skr. kapali, lit. Jcdmpia, alb. kap, itp.

b) w peryferycznycli natomiast językach, zwanych kentumowymi. do których należały nie tylko dawniej już wyodrębnione dialekty hetyckie, tocharskie i italo-celtyckie, ale także pragreekie i pragermańskie, redukcja trzyszeregowego systemu tylnojęzykowych dokonała się — może na skutek działania substratów — przez zdefonologizowanie miejsca artykulacji (k g gh ₌ I: g gh), ale przy zachowaniu opozycji labialności. czyli:

ki¹ gV g^1Lh ^ k'-¹ gV g*h

np. *bpłóm --łac. eentuin (czytaj kentum), gr. e-xarór, st.irl. cet (= ket), germ. hund (li ^ k), toch. kant; *ylteieni- ^ łac. hiems, gr. xelpa, st.irl. gaim, bet. glmmaza, jak na miejscu k g gh, np. łac. ouor, capid, gr. segśaę, xdumio, ale labializowane utrzymały się, np. *kVo-, *kVe-, *kVi- dały łac. gitis, quod, gr. rtę, bet. kuiS, goc. hras; *leik-‘- -i łac. linguo, goc. Itihcan itd.

4. Zwane przesuwlcą spółgłosek zdefonolgizowanie (w toehar. i proto-ilal.) względnie zastąpienie praindoeuropejskiej opozycji-spółgłosek bezdźwięcznych i dźwięcznych p:b — t:d — k:g przez opozycję m o cna : słaba p : p =t:t = k: k (hetyc.), co w dalszym rozwoju mogło doprowadzić do wytworzenia się aspirowanyeh z mocno artykułowanych (na skutek nadmiaru wydechu wydobywającego się po wybuchu), dając opozycję aspirowana : nieaspirowana ph : p = th : 1 = kh : k (trac.-orm. i pelazg.), a po rozszerzeniu szczeliny aspiracyjnej przekształcenie jej w opozycję szczelinowa : zwarta f:p — ]>: t = h:k (germ.). Objęcie peryferycznyeh dialektów procesami przesuwki tłumaczy się tym, że

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
CCF20091012035 Zarys przedmiotu biojurysprudencji 41 etyczne w europejskiej bioetyce i bioprawie, k
61.Rozpoznawanie wskazówek niewerbalnych Ktoś musi podejmować ryzyko: małpy, które stały się ludźmi.
str 134 135 przeszło 800 stron druku, które stały się główną podstawą do napisania tej książeczki. M
18 VTLS W BIBLIOTEKACH POLSKICH Oddziałów Gromadzenia i Opracowania, które mieściły się częściowo w
ANNA NIKICIUK ściami i uczuciami rodzinnymi, które stały się dla nich ważne i potrzebne. Wzrósł równ
Lachur zarys jezykoznawstwa ogolnego)0 Dialekty indoirańskie wcześnie podzieliły się na dwie grupy:
wygasa -> ALE ! -> wchodzi w skład spadku obowiązek zapłaty rat alimentacyjnych, które stały s
39070 IMGV64 54 które stały się przedmiotem szczególnej uwagi, pochwal, ataków bądź dyskusji pierwsz
page0050 ZAGADNIENIA OGÓLNE Omówione wyżej badania stały się podstawą słowników etymologicznych nazw
Główne kierunki przemian ustroju Polityczny naród szlachecki Przywileje nieszawskie stały się podsta
Inżynieria Ekologiczna nr 37,2014 Powyższe właściwości witaminy C stały się podstawą do opracowania
DSC03185 I Poglądy Hipokratesa przetrwały, stały się podstawą wielu innych teorii głoszonych przez&n
psychologia religii8 163 jemne zrozumienie, które etanie się podstawą "twórczej współpracy dla
14 Teresa Słaby charakter dynamiczny, stały się podstawowym wymiarem mikroekonomiczno-spo-łecznym, s
36 (338) adolescencji (wiele prawidłowości ma tu bowiem charakter uniwersalny) stały się podstawą ba

więcej podobnych podstron