CCF20091012035

Zarys przedmiotu biojurysprudencji 41

etyczne w europejskiej bioetyce i bioprawie, które stały się podstawą przyjętego w 1998 roku dokumentu zwanego Deklaracją barcelońską.⁶⁴ W Deklaracji zdefiniowano cztery zasady: autonomii, godności, integralności, podatności na zranienie. Deklaracja współbrzmi zgodnie z założeniami biojurysprudencji podkreślającej jedność ciała i ducha (psychiki, jaźni) człowieka włączonego w społeczne relacje troski, solidarności i sprawiedliwości. Autonomia - według Deklaracji - to coś więcej niż tylko liberalne przyzwolenie na zabiegi i eksperymenty. To ponadto zdolność do: tworzenia idei i określania życiowych celów; moralnego wglądu w siebie dla samoregulacji prawnej i prywatności; namysłu i działania bez przymusu; ponoszenia osobistej odpowiedzialności i politycznej aktywności; udzielania zgody po poinformowaniu. Jedność wskazuje, że szacunek dla osoby jest powiązany najściślej z szacunkiem dla jej „żyjącego ciała". Integralność polega na wzajemnych związkach i uwarunkowaniach życia cielesnego, życia duchowego i życia społecznego człowieka. Wreszcie, podatność na zranienie wyraża moralny nakaz opieki nad narażonym na zranienie, kruchym i obarczonym skończonością życiem człowieka. Zasady Deklaracji wskazują na ścisłe związki bioetyki z biojurys-prudencją.

Zarówno amerykańska, jak i europejska koncepcja pryncypizmu jest zgodna z elementami wielu ogólnych teorii normatywnych bioetyki. Główną rolę w bioetyce odgrywa utylitaryzm, deontologizm kantowski i etyka cnoty. Tutaj zaznacza się podobieństwo pryncypizmu do kazuistyki i ich odmienność od całych, poszczególnych, ogólnych teorii normatywnych bioetyki. O ile kazuistyka i pryncypizm przystają na kompromisy, uzasadniane charakterem analizowanych i rozstrzyganych spraw, o tyle żadna z wspomnianych ogólnych teorii normatywnych bioetyki nie godzi się na nie. Każdą z tych ogólnych teorii charakteryzuje pryncypializm (odróżniany od pryncypizmu), czyli uporczywe trwanie tylko przy własnych poglądach.⁶⁵ W odróżnieniu od ogólnych teorii etycznych i bioetyki w jurysprudencji następuje zbliżanie się do siebie odrębnych i skłóconych dotychczas ze sobą nurtów. Najbardziej właściwym tego przykładem jest zapewne zbliżanie się do siebie myśli prawa naturalnego z myślą pozytywizmu prawniczego, który aprobuje już „minimum wartości" skupionych wokół ochrony życia człowieka. Konkurowanie ze sobą wielu nurtów myśli na gruncie jurysprudencji przezwycięża biojurysprudencja, wskazując na wspólną ich wartość - pre-wartość życia i wspólną normę - prenormę życia. Dzięki temu biojurys-

⁶⁴    J. D. Rendtorff, Basic Ethical Principles in European Bioethics and Biolaw; Autonomy, Dignity, Integrity and Vulnerability - Towards A Foundation of Bioethics and Biolaw, „Medicine, Health Care and Philosophy" 2002, No. 5, s. 235-244.

⁶⁵    Szerzej np. P. A. Martin, Bioethics and the Whole: Pluralism, Consensus and the Transmutation of Bioethics Method into Gold, „Journal of Law, Medicine and Ethics" 1999, Vol. 27, No. 4.