CCF20091012006

Zarys przedmiotu biojurysprudencji 11

cie śmierci - śmierci biologicznej, biojurysprudencja i bioprawo posługują się już wieloma definicjami śmierci - biologicznej, mózgowej, mózgowo-rdzeniowej, socjologicznej. Każdy z tych rodzajów śmierci może wywoływać wiele wątpliwości wymagających, mimo wszystko, dość jednoznacznych ocen religijnych i moralnych jako podstaw regulacji prawnych. Wątpliwości te dotyczą głównie tego, kto, kiedy, gdzie, pod jakimi warunkami i dla jakich celów decyduje o nienaturalnej śmierci człowieka. Biojustanatologia ocenia wartościująco, a bioprawo wskazuje możliwie najbardziej właściwe regulacje aborcji, eutanazji, samobójstwa, stanów wyższej konieczności, obrony koniecznej, kary śmierci, zabijania ludzi podczas wojen, a także zabijania zwierząt i wyniszczania flory. Coraz bardziej prawdopodobna staje się hipoteza, że bioprawo będzie zmuszone do posługiwania się wieloma definicjami śmierci, dostosowanymi do zróżnicowanych jej stanów faktycznych. Statyczna definicja śmierci, występująca dotychczas w jurysprudencji i prawie, ustępuje dynamicznej definicji śmierci, opisywanej przez biojustanatologię i zalecaną przez bioprawo do stosowania w praktyce prawniczej. Kluczową instytucją prawną, kształtowaną przez biojustanatologię dla potrzeb bioprawa, jest prawo do śmierci.

Wspomniany tutaj trójpodział biojurysprudencji jest uzasadniony różnicami jakości życia, zakresami i treściami jego ochrony normatywnej, opisywanymi przez biojusgenezę, biojusterapię i biojustanatologię.¹ Nie kłóci się bynajmniej z koniecznością całościowego czy też holistycznego spojrzenia na człowieka w globalnych aspektach długotrwałych konsekwencji dążeń do ochrony coraz dłuższego jego życia, o coraz wyższej jakości. Wręcz przeciwnie - poprzez dostrzeganie zróżnicowań ochrony i jakości życia w poszczególnych jego okresach umożliwia i ułatwia znajdowanie takich całościowych ujęć.² Nie redukuje też życia człowieka do życia cielesnego, jakiegoś wąskiego biołogizmu, ponieważ w poszukiwaniach ocen i uzasadnianiu hierarchii wartości biojurysprudencja uwzględnia porównawczo zarówno religijne, jak

Podobny układ treści zastosowali J. L. Dolgin, L. L. Shepherd, Bioethics and Law, Aspen Publishers 2005. Por. również J. Menikoff, Law and Bioethics: An Introduction, Georgetown University Press 2002; B. J. Spielman, Bioethics in Law, Totowa, New Jersey 2007. Amerykańscy badacze, posługując się nazwami Bioethics and Law albo Bioethics in Law, nie wskazują jednoznacznie najgłębszego sensu tego przedmiotu, w odróżnieniu od nazwy „biojurysprudencja"; por. także W. J. Wagner, Remarks on Roman Tokarczyk'sArticle „The Subject Matter of Biojurisprudence and Biolaw", „Dialoąue and Universalism" 2000, Vol. 10, No. 7-8.

Artykuł mojego autorstwa Biojurisprudence: A New Current in Jurisprudence opublikowało fińskie czasopismo naukowe „The Finnish Yearbook of International Law" 1996. Po lekturze jedynie tego tekstu, bez znajomości szerszego wyłożenia koncepcji biojurysprudencji w książce Prawa narodzin, życia i śmierci, Juha-Pekko Rentto, fiński profesor prawa, nie mógł dostrzec holistycznego ujmowania w niej życia człowieka. Tenże, Biojurisprudence? A Comment to Professor