CCF20091012012

Zarys przedmiotu biojurysprudencji 17

trosce o piękno ciała, a więc o młody i pociągający wygląd. Na taką zmianę stosunku do ciała człowieka znaczny wpływ wywiera organizacja życia społecznego - nauki, pracy, wypoczynku, służby zdrowia. Organizacja ta wymaga odpowiedniego normowania, opartego na wartościach wyłaniających się z konkurowania, współistnienia czy też nawet dominowania tego, co religijne, moralne, prawne. Znacznie rozwinęły się już eksperymenty tworzenia imitacji żywego ciała człowieka w nieożywionych systemach ciał cybernetycznych - robotów - także domagających się jakiejś odpowiedniej regulacji moralnej i prawnej.¹³

Śmierć jest kresem życia cielesnego, tak jak narodziny jego początkiem. Jedynie idea reinkarnacji podtrzymuje wiarę w możliwość wielu żywotów cielesnych człowieka. O ile życie cielesne jest koniecznością, o tyle życie duchowe - możliwością. Owej konieczności sprzeciwiają się samobójcy. Nie można żyć samym życiem duchowym, ponieważ jest ono uwarunkowane życiem cielesnym. Cielesność człowieka jest łatwiej dostrzegalna niż duchowość przy określaniu jego tożsamości, opartym na znajomości płci i cech urody. Tworzy ona podstawy życia psychicznego, na które składają się procesy myślenia, wola, emocje, uczucia. Myślenie, czyli świadomość, jest pierwszorzędną cechą życia psychicznego. Obserwowanie własnego życia psychicznego przy pomocy samoświadomości to introspekcja. Świadomość kieruje wolą i uczuciami. Psychologia dostrzega trzy poziomy życia psychicznego: psychofizjologiczny, psychospołeczny i racjonalno-duchowy.¹⁴ Psychologia fizjologiczna sprowadza życie psychiczne człowieka do fizjologicznych procesów systemu nerwowego. Socjologia odsłania psychospołeczne strony życia człowieka - życie społeczne.

Główne centrum psychiki to jaźń, ego jest tylko rdzeniem sfery świadomej, często uzurpującym sobie prawo do bycia osią całości życia psychicznego.¹³

W ontologii biojurysprudencji istotną rolę odgrywa odróżnianie zdrowia życia psychicznego od chorego życia psychicznego. Gdy zdrowie psychiczne jest naturalną normą warunkującą prawidłowe życie człowieka i życie społeczne, to choroba psychiczna, zakłócając te prawidłowości, stwarza poważne trudności normatywne. Stan życia psychicznego człowieka -zdrowy albo chory - ma wpływ na ogólny stan jego zdrowia, oddziałujący z kolei na stan życia społecznego. Zmiany stanu psychicznego człowieka wywołują różne czynniki. Szczególnie skutecznym czynnikiem zmiany sta-

¹³ Podobnie N. Lenoir, Biotechnology, Bioethics and Law: Europe's 22^sl Century Challenge,

/fg&i Za; / 9/,-"" .....

fir

[ !

I * Zainoi

'WT'

„Modern Law Review", Vol. 69, No. 1.

¹⁴ Tak A. Cencini, A. Manenti, Psychologia a formacja, Kraków 2002, s. 19.

¹⁵ P. Moźdżyński, Środowisko a życie psychiczne, tekst dostępny w Internecie.