CCF20091012019

Zarys przedmiotu biojurysprudencji 25

duchowego czy też psychicznego - zwane introspekcją, nie budzi żadnych zastrzeżeń co do jego bezpośredniości. Naoczność z pewnością charakteryzuje zmysłowe poznawanie życia; trudniej zaś mówić o naoczności w poznawaniu nawet własnego życia wewnętrznego, tym bardziej przejawów życia czysto intelektualnego. Nauka przyjmuje jednak, że jeśli ocenom poznawczym i związkom między nimi przypisuje się ich oczywistość wynikającą z bezpośredniości albo (i) naoczności, to tym samym potwierdza się ich prawdziwość albo fałszywość. Pojęcie oczywistości, bliskie pojęciu intuicji, odnosi się przede wszystkim do nieskomplikowanych, prostych treści poznawczych, tutaj - dotyczących życia.

W odniesieniu do poznawania życia, podobnie jak poznawania innych fenomenów, istnieje tyle oczywistości, ile przejawów bezpośredniości i naoczności poznawanego życia. Istnieje zatem oczywistość zmysłowa, duchowa, emocjonalna, racjonalna, społeczna i inne. Teoretycy wyjaśniają te oczywistości w grupie oczywistości empirycznych albo asertorycznych i grupie oczywistości apriorycznych albo apodyktycznych. W obu tych grupach stwierdzenie oczywistości wyklucza wątpliwości, jak np. znane zdanie Kartezjusza Cogito ergo sum. Współczesna epistemologia za oczywiste uznaje zdanie, które wystarczy zrozumieć, aby uzyskać przekonanie o jego prawdziwości albo fałszywości. W biojurysprudencji oczywistość ma najszersze zastosowanie do ontologii i epistemologii, natomiast jej aksjologia i metodologia zapewne nigdy chyba nie osiągną tak szerokich zakresów zgodności w społeczeństwach pluralistycznych. Przechodząc do powiązań oczywistości z prawdą, nietrudno zauważyć, że są one uwarunkowane poziomem wrażliwości, zdolności, inteligencji, wykształcenia i socjalizacji. Oczywistość wówczas ma charakter oczywistości podmiotowej - umysłowej albo emocjonalnej, w odróżnieniu od oczywistości przedmiotowej - niezależnej od jej dostrzegania albo niedostrzegania przez poznający podmiot. W pogłębionych badaniach nad prawdą pewność bezwarunkowa albo absolutna (certitudo absolutu), tak empiryczna (asertoryczna), jak i aprioryczna (apodyktyczna), odróżniana jest od pewności warunkowej (certitudo conditionate) -zarówno empirycznej, jak i apriorycznej.²⁶

Aksjologia biojurysprudencji

Aksjologia biojurysprudencji jest elementem składowym przedmiotu biojurysprudencji, wzbudzającym bodajże najpoważniejsze i trudne do jednoznacznego rozstrzygnięcia spory dotyczące wartości prawa. Biojurys-prudencja, zmierzając do usunięcia owych sporów, chociażby na podsta-²⁶ Szerzej por. m.in. S. Judycki, Szkic o oczywistości i pewności, tekst dostępny w Internecie.