223427582

14 Teresa Słaby charakter dynamiczny, stały się podstawowym wymiarem mikroekonomiczno-spo-łecznym, silnie wpływającym na procesy zachodzące w gospodarce, szczególnie w okresie transformacji. W Polsce okres ten spowodował wystąpienie pewnego rodzaju zderzenia, z jednej strony pojawiło się wiele łatwo dostępnych dóbr, możliwość realizacji marzeń i aspiracji, z drugiej strony brak pracy i dochodów.

W ujęciu ekonomicznym zapotrzebowanie na towary i usługi powinno stanowić podstawowy składnik racjonalnego zarządzania środowiskiem w kierunku jego zrównoważonego rozwoju. Tak się jednak nie dzieje, i dlatego społeczeństwo konsumpcyjne i postęp na drodze do społeczeństwa zrównoważonego stało się tematem wiodącym Raportu o stanie świata 2004, który został opracowany przez Worldwatch Institute. Uznano bowiem, że konsumpcja jest jednym z najważniejszych, ale i najbardziej zaniedbanych elementów w globalnych poszukiwaniach ekologicznej przyszłości współczesnej cywilizacji.

Problematyka zrównoważonego rozwoju jest trudna, gdyż już „na starcie” w obszarze definicyjnym spotyka się różne koncepcje, związane z trudnością tłumaczenia nazwy sustainable developmenfi. Uzasadnienia mery tory cz ne, semantyczne prowadzą od kategorii rozwoju samopodtrzymującego się z dwoma zakresami znaczeniowymi: rozwoju trwałego (ujęcie szersze) oraz zrównoważonego (ujęcie węższe). Rozwój samopodtrzymujący się spełnia dwie zasady: sprawiedbwości międzypokoleniowej oraz nie przekraczania „wydolności” przyrody. W tym miejscu nie można pominąć wkładu prof. Jana Drewnowskiego^{1 2}, który był prekursorem tego nurtu badawczego w badaniu społecznych efektów wzrostu gospodarczego. Twierdził, że cywilizacja polega na tym, iż ludzie powinni mieć obowiązek działania na rzecz społeczeństwa.

Współczesna cywilizacja niesie ze sobą niewątphwy rozwój infrastruktury, ale rodzi również określone zagrożenia, z których należy wymienić przede wszystkim:

•    zanieczyszczenie środowiska naturalnego,

•    napięcia społeczne wywołane różnymi przyczynami,

•    negatywne zachowania ludzkie, do których można zaliczyć zbyt „rozbudowane” (konsumować jak najwięcej) zachowania konsumenckie.

Tabela 1 zawiera informacje o wybranych wskaźnikach samopodtrzymującego się rozwoju dla wielu krajów, w tym Polski.

1

   Szeroką dyskusję na temat szerokiej i wąskiej interpretacji przeprowadził T. Borys (red. nauk.). Por. Wskaźniki zrównoważonego rozwoju, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Warszawa-Białystok 2005, s. 22-60.

2

   J. Drewnowski, The level..., op. cit., s. 343.